De nieuwe burgemeester moet Rotterdam veiliger maken, vinden inwoners

Sinem Aslan (34) praat niet meer over politiek, zo heeft ze onlangs besloten. Ze organiseert feestjes in de Rotterdamse wijk Middelland voor kinderen van arme ouders. Met de rest van de wereld bemoeit ze zich niet.

Maar als het over de nieuwe burgemeester van Rotterdam gaat, wil ze toch wat zeggen. Het mag wel wat veiliger in de stad, zegt ze. Ze zit aan de rand van de speeltuin waar haar kinderen spelen. Vanuit haar huis heeft ze er ook zicht op, maar dat durft ze niet aan. Op de Kruiskade, om de hoek, ziet ze teveel mensen op straat zitten. Handen vooruit, in een kommetje.

Rotterdam, tweede stad van Nederland, zoekt een burgemeester. Op de nieuwjaarsreceptie in januari zei burgemeester Ahmed Aboutaleb dat hij dit najaar, na vijftien jaar, zal stoppen. Afgelopen vrijdag, twee maanden later, begon een publiekscampagne. Daarmee wil de gemeenteraad de Rotterdammer betrekken bij de zoektocht.

Een vragenlijst, het belangrijkste onderdeel, is in te vullen tot en met 2 april. Die kan online ingevuld worden en raadsleden zullen met tablets langs de deuren gaan voor zoveel mogelijk ingevulde enquêtes. De antwoorden op twee meerkeuzevragen moeten duidelijkheid geven over wat voor iemand de nieuwe burgemeester moet en zijn en wat die doet. Bij een laatste open vraag mogen Rotterdammers de burgemeester adviseren. Hoe klinkt dat?

Explosies

„Rotterdam is kauloduur”, volgens Marcus (17). Hij zit met Roberto (20) in de zon, op een muurtje aan het Eendrachtsplein. Ze willen niet met hun achternaam in de krant. Roberto is elektricien, Marcus werkt in de zorg. Voorgedraaide joint, net gehaald bij coffeeshop Pluto om de hoek, ligt klaar. Een Redbullblikje sist open. Wat is duur? „Alles. Het leven, wonen.” Om dat dragelijk te maken moet de nieuwe burgemeester – dat ze een nieuwe krijgen wisten ze trouwens niet – vooral letten op wie er al zíjn, zeggen ze.

En verder: het moet veiliger, zeggen bijna alle Rotterdammers op een vrijdagmiddag op de Nieuwe Binnenweg, in het centrum. Want: al die explosies waar ze over lezen. En die drugsuithalers in de haven.

Johanna Brandenburg (83), wachtend op de tram aan de Nieuwe Binnenweg nadat ze naar de bioscoop is geweest, zegt het. Niet dat ze zelf ooit bang is geweest. Maar stel dat jóúw portiek ontploft.

De Rotterdammers kiezen de burgemeester niet rechtstreeks. Indirect, via de laatste gemeenteraadsverkiezingen, wel. De gemeenteraad, gekozen door 38,9 procent van de Rotterdammers (opkomst bij de verkiezingen in 2022) stemt in het geheim over de burgemeester.

Lees ook Rotterdammers over hun vertrekkende burgemeester Aboutaleb: ‘Een vader met wie je af en toe clasht’

Maar eerst stellen raadsleden een profielschets op. 25 april wordt die vastgesteld in een raadsvergadering, Mede op basis van de antwoorden van Rotterdammers. Daarna wordt de vacature opengesteld. In mei maakt de commissaris van de koning een eerste brievenselectie. Vervolgens voert de vertrouwenscommissie, gevormd door een aantal raadsleden, gesprekken met kandidaten. De commissie selecteert twee kandidaten en stelt die voor aan de raad in een besloten vergadering.

Rotterdammers hebben weinig suggesties wie burgemeester zou moeten worden. „Koning Willem-Alexander!”, roept een jongetje op wie Sinem Aslan let, op het Middellandse pleintje. Hij kijkt er bloedserieus bij. Johanna Brandenburg wil het type Henri Bontenbal, fractieleider van het CDA in de Tweede Kamer. Een goeie jongen, zou haar moeder hebben gezegd.

Eén kandidaat maakte zich al kenbaar: Marianne van den Anker, oud-Leefbaar-wethouder en de huidige Rotterdamse ombudsman, wil solliciteren als de profielschets bij haar past.

Verder wordt op het stadhuis vooral gespeculeerd. Het demissionaire kabinet kent een aantal Rotterdammers. Hun taak zit er binnenkort op, dat weten ze op het stadhuis ook. Mark Harbers (VVD), minister van Infrastructuur en Waterstaat. Hugo de Jonge (CDA), minister van Binnenlandse Zaken. Carola Schouten (CU), vicepremier en minister Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen. Of ze gaan solliciteren is niet bekend.

Al in Rotterdam wonen is overigens geen vereiste. De twee laatste Rotterdamse burgemeesters waren daarvoor wethouder in Amsterdam en staatssecretaris (Ahmed Aboutaleb, PvdA) en burgemeester in Utrecht (Ivo Opstelten, VVD).

Nieuwjaarsborrel

De Jonge zei in 2021 al eens Aboutaleb op te willen volgen. Dan tellen alle aanwijzingen. Hij is gesignaleerd op een Rotterdamse nieuwjaarsborrel, kort na de aankondiging van Aboutaleb. Een raadslid kreeg schijnbaar uit het niets een volgverzoek van hem op X, óók in die weken.

Partijvoorzitter Pieter van Hoof van Leefbaar Rotterdam, met tien zetels de grootste partij in de Rotterdamse gemeenteraad, zei in het Algemeen Dagbladdat hij iemand van zijn signatuur op de positie wil. Marco Pastors wordt genoemd. Hij is nu een belangrijke ambtenaar: directeur van het reddingsplan Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. En hij was bij het eerste uur van Leefbaar Rotterdam betrokken en is fractievoorzitter geweest.

Maar Pastors is weinig geliefd bij progressieve partijen in de raad en hij botste met coalitiepartij D66 toen hij blij zei te zijn met de PVV-winst. Eerder verbaasden raadsleden zich om zijn uitspraak dat een derde van de inwoners van Rotterdam-Zuid licht verstandelijk beperkt is.

Rotterdam wil snel een nieuwe burgemeester, zegt beoogd voorzitter van de vertrouwenscommissie Ruud van der Velden van de Partij voor de Dieren. Voor de zomer nog moet het duidelijk zijn. Wat meespeelt: commissaris van de koning Jaap Smit pensioneert op 1 september – het is praktischer om het traject met één commissaris te doorlopen. En, zegt Van der Velden, het raadslidmaatschap is een bijbaan. Ook daarom mag het vlot gaan. „In de zomer wil je uitpuffen.”

Correctie (11 maart 2024): in een eerdere versie van dit artikel stond dat de vragenlijst tot en met 8 april kan worden ingevuld. Dat moet 2 april zijn en is hierboven aangepast.