Vijf vragen over opschudding van de Portugese politiek.
1. Op 10 maart waren er verkiezingen in Portugal. Waarom waren ze anders dan anders?
Er kwam na bijna vijftig jaar een einde aan de dominantie van twee partijen, de socialistische PS en de conservatieve PSD. Het radicaal-rechtse Chega behaalde gisteren 18 procent van de stemmen behalen. Chega, dat staat voor ‘Genoeg’, bestaat pas vijf jaar en had 12 van de 230 zetels.
2. Hoe valt de opkomst van radicaal-rechts te verklaren?
Het vertrouwen in de Portugese politiek is al lang heel laag. Bij de vorige verkiezingen was de opkomst 51,5 procent. Veel Portugezen haakten af omdat de traditionele bestuurderspartijen PS en PSD geen oplossingen bieden voor hun problemen. De huidige regering viel wegens een corruptieschandaal. In november werden vertrouwelingen van de socialistische premier António Costa gearresteerd. Ze zouden bedrijven vergunningen hebben verleend in ruil voor steekpenningen.
3. Was het corruptieschandaal een verkiezingsthema?
Daar zorgde Chega wel voor. Zowel socialisten als conservatieven hebben corruptieschandalen aan zich kleven. Chega kon als enige partij zeggen nog nooit met corruptie in verband te zijn gebracht.
4. Is Chega alleen een anticorruptiepartij?
De partij is anti-islam, nationalistisch en legt de vinger op zere plekken in de Portugese samenleving. De lage lonen zijn een bron van onvrede. Het gemiddelde jaarsalaris is 26.000 euro, 10.000 euro lager dan in buurland Spanje. Tegelijk zijn de woonlasten in Portugal zeer hoog. Die combinatie leidt ertoe dat net afgestudeerden het land massaal verlaten. Ze zien in Portugal geen toekomst. Velen gaan naar Scandinavië, Groot-Brittannië en België. Van alle Portugezen is 25 procent geëmigreerd.
5. Waar leidt die emigratiegolf toe?
Volgens onderzoekers van personeelswerver Manpower is Portugal na Taiwan het land met het grootste personeelstekort ter wereld. Er is gebrek aan ICT’ers, managers in de toeristenbranche, experts in opwekking en distributie van groene energie, en medisch personeel. De Portugese gezondheidszorg verkeert in crisis. Tien uur wachten op spoedeisende hulp is normaal. Achttien uur wachten komt ook voor. De traditionele bestuurderspartijen hebben geen antwoord op dat immense probleem.