Spiraal in de ruimte: hoe een stervende ster de omgeving in rep en roer achterlaat

Als een ster bezig sterft, dan kan dat er prachtig uitzien. Een goed voorbeeld is NGC 5189. In 2012 fotografeerde de Hubble-ruimtelescoop deze complexe planetaire nevel met een spiraalvormige structuur.

De prachtige foto is heel kleurrijk. Dit komt door het gebruik van vijf verschillende kleurenfilters. Wie door een telescoop naar de nevel kijkt, ziet natuurlijk niet al deze kleuren. Daarnaast lijkt het object eerder op een balkspiraalstelsel dan op een nevel, wat komt door de merkwaardige S-structuur.

De prachtige nevel is 1.800 lichtjaar van de aarde verwijderd in het sterrenbeeld Vlieg. Het object heeft een doorsnede van drie lichtjaar. Tijdens het sterven verloor de ster zijn buitenste gaslagen. Dit gas wordt verlicht door de ultraviolette straling van de centrale ster. Dit gebeurde niet in één keer, maar gedurende een langere periode. Als je goed naar het midden van de nevel kijkt, dan zie je een soort vervormde torus. Deze structuur is later ontstaan dan de lobben aan de boven en onderkant. De ster in het centrum van de nevel is inmiddels een witte dwerg geworden.

De nevel heeft een bijzondere dubbele bipolaire (of quadrupolaire) structuur, wat verklaard kan worden door de aanwezigheid van een tweede ster. Toen de centrale ster zijn gaslagen verloor, beïnvloedde de begeleidende ster het patroon van deze gasslierten. Of deze theorie echt klopt? Astronomen durven het niet met zekerheid te zeggen, want de begeleidende ster is onvindbaar op de foto.

De afgelopen decennia hebben ruimtetelescopen en satellieten prachtige foto’s gemaakt van nevels, sterrenstelsels, stellaire kraamkamers en planeten. Ieder weekend halen we een indrukwekkende ruimtefoto uit het archief. Genieten van alle foto’s? Bekijk ze op deze pagina.

Bronmateriaal

"Planetary Nebula NGC 5189" - NASA
Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA/Hubble

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd