Q-koorts is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een bacterie. Mensen kunnen ziek worden als ze de lucht inademen waar deze bacterie in zit. De bacterie kan in de lucht komen via geiten, schapen of koeien die besmet zijn met Q-koorts.
De kans dat dit gebeurt, is klein. Dat kan vooral in de periode gebeuren dat er veel lammetjes of kalfjes worden geboren.
Bij dieren kan Q-koorts een miskraam veroorzaken; ook dan kan de bacterie vrijkomen. In het vruchtwater en de moederkoek van deze dieren zitten veel bacteriën. Verder kan de bacterie in melk, mest en urine van deze dieren zitten. De bacterie wordt niet overgedragen door het vlees van de dieren.
Veel mensen die ziek worden, hebben geen klachten. Meer dan de helft van de mensen met Q-koorts merkt de ziekte niet. Als zieke mensen wel klachten krijgen, lijken deze op griep. Dat heet dan acute Q-koorts.
In sommige gevallen worden de klachten snel ernstiger. Dan hebben patiënten last van hoofdpijn, hoge koorts en krijgen ze zelfs een longontsteking met steken op de borst. Ook behoort een leverontsteking tot de mogelijke symptomen.
Volg nieuws over gezondheid
Ongeveer 20 procent van de mensen met Q-koorts houdt langere tijd klachten. Zij blijven langdurig vermoeid. Dat heet het Q-koortsvermoeidheidssyndroom of QVS. Mannen hebben vaker last van Q-koorts dan vrouwen. Ook mensen die roken behoren tot groep die een hoger risico loopt.
In sommige gevallen leidt Q-koorts tot een chronische infectie. In dat geval leidt de ziekte tot een ontsteking aan een bloedvat of de hartkleppen. Deze aandoening komt vaak voor bij patiënten die al vaataandoeningen hadden, of bij patiënten met een afweerstoornis. Ook zwangere vrouwen met Q-koorts hebben een verhoogd risico op chronische Q-koorts.
Mensen kunnen mensen niet besmetten met Q-koorts. Wel kan de bacterie worden overgedragen door andere dieren, zoals wilde dieren of huisdieren die besmet zijn.
Bedrijven met meer dan vijftig melkgeiten of melkschapen moeten elk jaar hun dieren vaccineren om Q-koorts te voorkomen. Deze vaccinatieplicht geldt niet voor vleesschapenbedrijven en voor kleinere bedrijven, behalve wanneer ze een publieksfunctie hebben, zoals kinderboerderijen.
Tussen 2006 en 2009 kende Nederland een uitbraak van Q-koorts. In totaal werden er toen vierduizend ziektegevallen geregistreerd. Zeker 25 mensen overleden aan de gevolgen van de ziekte.
De Stichting Q-support stelde later dat het om zeker 74 sterfgevallen ging. De afgelopen jaren ligt het aantal geregistreerde besmettingen per jaar tussen de 10 en 20.
De Nationale ombudsman wil dat de overheid excuses maakt aan de patiënten die langdurige klachten hebben van die uitbraak. Volgens recent onderzoek hebben patiënten nog altijd grote problemen op medisch, sociaal en financieel vlak.
"Ze hebben onder meer last van ernstige vermoeidheid en fysieke inspanning is vaak lastig", schrijft de Nationale ombudsman. "Hierdoor wordt hun wereld steeds kleiner."