Niemand weet wat te doen tegen online haat jegens vrouwelijke politici

Europees commissaris Vera Jourova moet het eigenlijk niet zeggen, maar ze zegt het toch. Sinds covid, zegt ze, zitten vrouwelijke politici écht in de problemen.

Vera Jourova is de eurocommissaris die over democratie gaat. Ze weet hoe belangrijk dat is: ze komt nog uit de tijd dat die er in Tsjechië, haar thuisland, niet was. Ze had heel andere plannen met vrouwelijke politici. “Ik begon mijn mandaat in 2019 met vrouwelijke politici te vertellen dat ze zich niet moesten laten wegdrukken in de standaardfunctie. Dat ze niet altijd minister van cultuur moesten worden, maar ook van financiën, zei ik. Doe buitenlandse zaken. En dat ging goed! Ik zag inderdaad overal vrouwen op bepalende plekken verschijnen. Maar toen kwam covid. En nu zitten we in vette ellende.”

Zó erg dat veel vrouwen stoppen

Vrouwelijke politici kregen altijd al de ene bedreiging na de andere, hadden de ene haatmail nog niet weggegooid of er kwam er weer één, maar het is erger geworden. Zó erg, dat politici stoppen. In Nederland was dat bijvoorbeeld Sigrid Kaag. Maar ook de Slowaakse president Zuzana Caputova wil niet nog een keer doormaken wat ze de laatste jaren moest doorstaan: de ene doodsbedreiging na de ander, ook tegen haar familie.

“Het komt niet alleen van eenzame jongens in slaapkamers”, zegt Jourova. “Ook politici doen eraan mee. Politieke opponenten van Caputova staan openlijk te roepen dat ze een slet is, een Amerikaanse hoer.”

Vera Jourova heeft bergen voorbeelden. Ze vertelt hoe ze kort geleden nog aan de managers van Facebook vroeg of ze speciale aandacht wilden geven aan de accounts van een aantal vrouwelijke Hongaarse politici in het Europees Parlement. “Ze krijgen het permanent te verduren. Harde, gemene agressie.”

Zelf weet ze er trouwens ook alles van. Van Facebook vertrok ze al lang geleden, toen ze op een dag genoeg had van alle speculaties over met wie ze nu weer het bed zou hebben gedeeld. Hoe ze te dik is, te oud, te onmogelijk. Daarna gingen de aanvallen gewoon door, maar toen op het account van haar dochter. “Ze vertelde het me pas jaren later.”

Wijlen Jo Cox

Vera Jourova organiseerde deze week een bijeenkomst over vrouwen in de politiek. Ze nodigde Brendan Cox uit, de echtgenoot van wijlen Jo Cox uit, de Britse politica die in 2016 werd gedood. Er waren politici uit het Europees Parlement. Maar Jourova kon ze geen grotere oplossing bieden dan die ze al weten: doe aangifte, praat erover, zet je comments uit, meld het bij de online platforms, want die moeten sinds kort ingrijpen. Meer kan ze niet doen.

Er zijn inmiddels tientallen onderzoeken. Een Italiaans onderzoek, dat uitwees dat vrouwelijke burgemeesters drie keer vaker worden belaagd dan hun mannelijke collega’s. Een onderzoek van de vereniging van parlementen: vier op de vijf vrouwelijke parlementariërs in de wereld heeft last van psychologisch geweld. Uit een vergelijkend onderzoek dat alleen in Europa werd gehouden bleek dat vrouwelijke politici zich altijd inhouden, uit vrees voor een nieuwe golf haatberichten. Uit de Duitse Bundestag kwam het bericht dat 90 procent van de vrouwelijke politici met ranzige berichten belaagd worden, vaak meer dan dertig keer per uur.

Ook geweldsincidenten

Het blijft niet alleen bij schelden: in Italië is een stevige stijging van het aantal geweldsincidenten tegen mensen in overheidsdienst, en ook in Frankrijk en Duitsland gebeurde dat. “Het heeft al met al een demotiverend effect op de mensen die het aangaat, die zich beperkt voelen in wat ze wel en niet kunnen zeggen en soms besluiten om te stoppen met hun politieke werk”, schreef Ionel Zamfir vorige maand in een beleidsdocument voor het Europees parlement.

Maar wat er verder tegen te doen is: niemand weet het. “Niets kan ons voorbereiden op de agressie die op ons afkomt als wij vrouwen een politieke functie krijgen”, zei de Slowaakse president deze woensdag in Brussel.

Ze kreeg bijval van haar landgenote Lucia Nicholsonova, die voor de liberalen in het Europees parlement zit. Ook Nicholsonova houdt het niet meer vol. Ze leest aan Jourova een bloemlezing voor van berichten die ze de afgelopen 24 uur in haar mailbox kreeg: “Smerige Slowaakse hoer, vuile rat, je bent gek in je hoofd, gekke koe, je bent satan in vrouwenkleren”, las ze.

Nicholsonova stelt zich niet nog eens kandidaat voor het Europees Parlement. “Ik heb er genoeg van.”

Lees ook:

Sigrid Kaag vertrekt uit politiek Den Haag. ‘Dit wil ik niet nog een keer vragen van mijn gezin’

Het dilemma speelt al minstens een jaar door haar hoofd. Wel of geen tweede termijn als lijsttrekker van D66? Begin deze week nam Sigrid Kaag het besluit. Ze stopt. ‘Ik vind dat ik dit niet nog een keer mag vragen van mijn gezin.’