Als informateur Kim Putters uiterlijk volgende week donderdag zijn verslag heeft gepubliceerd, kunnen de onderhandelingen met in ieder geval PVV, VVD, NSC en BBB écht beginnen, zegt een direct betrokkene.
De partijen zijn hoopvol over de voortgang en hebben er vertrouwen in dat Putters zijn opdracht kan afronden. Hij onderzoekt de mogelijkheden voor een "vruchtbare politieke samenwerking" met een kabinet dat op "voldoende steun" in de Tweede Kamer kan rekenen. Het accent in het verslag zal op de vorm liggen.
Putters is inmiddels begonnen met het schrijven van zijn eindverslag. "Er is nog heel wat te overbruggen, maar we zijn onderweg", zei hij donderdagmiddag. Volgende week zal de informateur nog een aantal afspraken inplannen met de partijleiders van PVV, VVD, NSC en BBB. De vier politici hebben ook buiten de informateur om onderling contact, werd vandaag bekend.
Dat PVV, VVD, NSC en BBB aan de basis van dat kabinet zullen staan, zien deze partijen als het meest logische scenario. Het is alleen de vraag hoe dat kabinet eruit zal komen te zien. Daar heeft Putters veel gesprekken over gevoerd met bijna alle fractievoorzitters in de Kamer en experts.
Vanwege verschillende blokkades en wensen zijn er nog twee smaken over: een kabinet met gedoogsteun of een extraparlementair kabinet. NSC-leider Pieter Omtzigt en VVD-leider Dilan Yesilgöz hebben beiden een voorkeur voor de extraparlementaire variant. Geert Wilders (PVV) en Caroline van der Plas (BBB) kunnen daar inmiddels ook mee leven nu een gangbaar meerderheidskabinet definitief uit zicht is.
Wel financieel kader, geen afspraak over eigen risico
De term 'extraparlementair kabinet' heeft nog geen precieze definitie. De kern is afstand tussen de Kamer en het kabinet. Ministers komen van binnen én buiten de politiek. Ook partijen die tot nu toe niet met de informateur hebben gesproken, kunnen bewindslieden leveren. Het CDA wordt in dit verband regelmatig genoemd, maar die partij houdt de boot tot nu toe ferm af. Dat geldt ook voor GL-PvdA en D66.
Er komt geen uitgebreid regeerakkoord, al moeten sommige afspraken wel op papier worden gezet. Zo willen de partijen een duidelijk financieel kader. Ook maken ze afspraken over grote thema's, zoals migratie en de steun aan Oekraïne.
Maar of bijvoorbeeld het eigen risico in de zorg moet worden afgeschaft - een wens van de PVV - is dan weer te gedetailleerd. Het idee is dat kabinetsleden per onderwerp op zoek moeten naar wisselende meerderheden.
Volg nieuws over de kabinetsformatie
Hoop op goede afloop ondanks geschaad vertrouwen
Een maand geleden kapte Omtzigt de gesprekken onder de toenmalige informateur Ronald Plasterk nog af, omdat zijn fractie op het gebied van de rechtsstaat een te grote afstand tussen NSC en de PVV ziet.
Die stap zorgde in de weken erna voor veel chagrijn. Vorige week was er bij de onderhandelende partijen nog steeds veel frustratie over wat Omtzigt precies wil. De NSC-leider was zelf zeer ontstemd over een podcast van De Telegraaf waarin wordt verteld dat hij tijdens gesprekken met de informateur en de andere partijleiders huilbuien heeft, zijn stem verheft en van tafel loopt.
Even was er de vrees dat Omtzigt vanwege het lekken van deze informatie niet meer bij de informateur aan tafel zou komen. Maar de NSC-leider verscheen dinsdag gewoon in het formatiegedeelte in de Tweede Kamer. Wel liet hij weten dat het anonieme geroddel het onderlinge vertrouwen schaadt.
Het kan dus beide waar zijn: het vertrouwen heeft een knauw gekregen, maar er wordt positief vooruitgekeken.
NUjij: Uitgelichte reacties