Zuid-Holland zet deur op een kier voor gedwongen uitkoop boeren, met steun van BBB

Geen gedwongen uitkoop van boeren, dat was een van de belangrijkste verkiezingsbeloften waar de Boer Burger Beweging vorig jaar met overmacht de Provinciale Statenverkiezingen mee won. In alle provincies werd de BBB de grootste.

Ook in Zuid-Holland, waar de BBB een coalitie vormde met GroenLinks, PvdA, VVD en CDA. Uit het coalitieakkoord: ‘In deze Statenperiode vindt er geen gedwongen uitkoop (van boeren, red.) plaats ten behoeve van stikstofreductie.’

Toch steunde de BBB woensdagavond het voorstel om boeren in zeven gebieden in Zuid-Holland indien nodig te onteigenen, en op hun land nieuwe natuurgebieden in te richten. Het voorstel werd met een ruime meerderheid (39 stemmen voor, 11 tegen) aangenomen.

Natuuruitbreiding

Als onderdeel van het Natuurnetwerk Nederland (NNN), de voormalige Ecologische Hoofdstructuur, is de provincie verplicht tot natuuruitbreiding. Het aan elkaar koppelen van bestaande natuurgebieden moet voorkomen dat bijzondere soorten uitsterven door isolatie en de gebieden hun waarde verliezen.

De zeven gebieden zijn volgens het provinciebestuur ‘cruciaal en niet-herlokaliseerbaar’. Zonder de toevoeging van deze gebieden aan het NNN worden de natuurdoelen niet behaald, en ze kunnen niet voor andere plekken worden ingewisseld.

De provincie probeert de pakweg zeventig boeren in deze gebieden al langer over te halen om zelf natuur te realiseren of hun grond te verwerven, maar dat heeft volgens gedeputeerde Mariëtte van Leeuwen (BBB, financiën) ‘geen enkele beweging in het gebied gerealiseerd’.

‘Geitenpaadje’

De BBB wilde die boeren met een genereus bod tegemoet treden: niet alleen vergoeding van de waarde van grond en gebouwen, maar ook voor de kosten van verhuizing, adviseurs en eventueel de aankoop van grond elders.

De provincie kan de boeren daarmee 30 tot 40 procent meer bieden, aldus Van Leeuwen. Europese staatssteunregels staan zulke ‘volledige schadeloosstelling’ echter alleen toe als gedwongen uitkoop als uiterste mogelijkheid ook op tafel ligt.

Ondanks het coalitieakkoord en het ongemak van de BBB, staat de deur voor onteigening nu dus toch op een kier. Niet vanwege stikstof, maar om nieuwe natuurgebieden te creëren. ‘Een geitenpaadje’, noemt boerenbelangenorganisatie LTO Noord het.

‘Je wordt gewoon in de maling genomen’, zegt Arie Verhorst, voorzitter van LTO Noord. ‘Boeren dachten dat er – met een coalitie van onder andere BBB en VVD en de gedane beloften – geen gedwongen onteigening plaats zou vinden. Maar zij komen van een koude kermis thuis. We zijn extreem teleurgesteld. Ook in deze partijen.’

Na de aankondiging van het plan haastte de BBB-fractie zich om te benadrukken dat ze wel achter volledige schadeloosstelling staat, maar niet achter onteigening.

‘Onderhandelen met een revolver op tafel’, noemde BBB-Statenlid Edwin Veldhuijzen het woensdagavond. De melkveehouder vertelde dat onteigening ook in gesprekken met boeren bij hem in de buurt op tafel is gelegd, hoewel dat volgens het provinciebestuur berust op een misverstand.

Lege portemonnee

De rechtse oppositie gebruikte het beeld van het pistool als verwijt tegen coalitiepartij BBB, die boeren in de steek zou laten. BBB-gedeputeerde Van Leeuwen wilde er niets van weten. ‘U heeft het over een pistool, en wil dat ik met een lege portemonnee ga. Wij vergroten de inhoud van onze portemonnee om te zorgen dat we nooit een pistool op tafel hoeven leggen.’

Ook haar collega Berend Potjer (GroenLinks, natuur) verzekerde: ‘Onze inzet is erop gericht om gedwongen onteigening te allen tijde te voorkomen.’ Potjer sprak zelfs van ‘het o-woord’ en stelde dat het besluit niet gaat om gedwongen onteigening, maar om volledige schadeloosstelling. Een toezegging dat er nooit onteigend zal worden, zoals de rechtse oppositie wilde, kon hij echter niet geven.

Ook BBB-Statenlid Veldhuijzen probeerde het belang van het besluit te nuanceren. ‘Waarom moeten wij het woord onteigening in dit geval groter maken dan het is?’ vroeg hij zich af. ‘We geven de media en andere partijen de kans op een uiterst laffe manier onze fractie aan te vallen en onze achterban op een dwaalspoor te zetten, en daarnaast helemaal geen oplossing voor deze mensen aan te dragen.’

Elk besluit over onteigening zal het provinciebestuur weer aan Provinciale Staten voor moeten leggen. Veldhuijzen was duidelijk over hoe zijn fractie zich dan zal opstellen: ‘Uiteindelijk zullen we altijd tegen gedwongen onteigening blijven stemmen. Maar het is wel ieders persoonlijke afweging hoe men schadeloosgesteld wil worden.’