Zet je de radio aan, dan is de kans dat een mannelijke zanger uit je luidsprekers schalt, behoorlijk groot. Want mannen zijn oververtegenwoordigd op de radio, zo blijkt uit nieuw onderzoek; slechts 22 procent van de muziek op de radio wordt gemaakt door een vrouw.
Het onderzoek is uitgevoerd door Felienne Hermans. Ze vertelt aan Scientias.nl: “Het is heel droevig gesteld met de diversiteit op de radio. Ik vind de meest verrassende ontdekking nog wel dat de gevonden percentages zelfs nog lager zijn dan vergelijkbare data uit 2016.” Uit het onderzoek van Hermans blijkt namelijk dat de man/vrouw verdeling op de radio erg scheef is. Gemiddeld wordt maar liefst 78 procent van de gedraaide muziek door mannen gemaakt.
Onbekend maakt onbemind
Om een aantal voorbeelden te noemen: van alle muziek op radio Veronica is 16% afkomstig van een vrouw, terwijl dit bij Radio 3 met 23% niet veel beter is. Hermans legt uit waar deze verschillen tussen radiozenders vandaan komen: “Muziekgenres lijken een grote rol te spelen. Zo zien we in de popmuziek veel meer vrouwen dan bij gitaarmuziek. Het lijkt er hierbij vooral op dat er bij het selectieproces van muziek een voorkeur is voor muziek van mannen. Dit veroorzaakt een ander probleem, want onbekend maakt onbemind. Als sommige artiesten steeds weer worden genoemd als de echte topper, hou je hetzelfde effect over langere tijd in stand.”
Meta-radiostation
Voor het onderzoek heeft Hermans een ‘meta-radiostation’ opgezet. Hermans licht toe: “Bijna alle stations sturen tegenwoordig digitaal informatie mee over wat er draait. Deze informatie zie je bijvoorbeeld in je autoradio langskomen. Door vervolgens een script te schrijven, is het dus mogelijk om radiostations ‘af te luisteren’ door te kijken naar welke informatie ze meezenden. Deze informatie heb ik vervolgens vergeleken met de open database ‘MusicBrainz’; een database waarin, onder andere, het geslacht van artiesten is opgenomen.” Met deze informatie op zak was het tijd voor de volgende stap; het analyseren van de verkregen data. “Het criterium bij het analyseren van de data was alleen of het een vrouw was, verder niks. Voor toelating waren er twee opties mogelijk; óf je bent een (solo)artiest die een vrouw is, óf je bent een band die minimaal voor 50% uit vrouwen bestaat. Om een voorbeeld hiervan te noemen: ABBA werd dus wel toegelaten, omdat deze voor 50% uit vrouwen bestaat. Blondie werd echter niet meegerekend als een vrouwelijke band; alhoewel ze een vrouwelijke zangeres hebben, is er geen sprake van minimaal 50% vrouwen binnen de band.”
Ondervertegenwoordiging
De resultaten van het onderzoek zijn belangrijk, omdat ze vooral het probleem van ondervertegenwoordiging op de radio (nogmaals) blootleggen. Hermans vertelt: “Het doel van het onderzoek was om de situatie in kaart te brengen, omdat een eventuele verandering begint bij bewustzijn. Er zijn veel redenen te noemen voor het bestrijden van dit probleem: niet alleen krijgen meiden met talent meer mooie voorbeelden te zien, het is natuurlijk ook zo dat geweldige vrouwen het verdienen om (ook) gedraaid te worden.” Hiermee haakt Hermans in op een probleem dat al langer bekend is, namelijk dat vrouwen die echt goede – of misschien zelfs duidelijk de beste – muzikanten zijn, over het hoofd worden gezien. “Zo mist Joni Mitchell, die in 1969 een Grammy won, vaak uit toplijsten van de jaren ’60. Dat is echt opvallend. Je zou hier dus eerder kunnen stellen dat de meest capabele mensen vaak niet gekozen worden, ómdat het vrouwen zijn. Voor zwarte artiesten gelden trouwens vergelijkbare problemen: zo werd Little Richard bijvoorbeeld pas heel laat in de Rock & Roll Hall of Fame bijgezet.”
Trouwens nog wel een leuk feitje als afsluiter: Hermans heeft een prototype van haar ‘meta-radiostation’ online staan, welke je hier kan beluisteren. Als je zelf handig bent in het schrijven van code is het wellicht interessant om eens een kijkje te nemen naar de achterliggende code van het project, die openlijk beschikbaar is op Github. Ook is er een blog waar Hermans wekelijks meer vertelt over het onderzoeksproject.
