Waar moeten de 2500 derdelanders heen die dinsdag weg moeten uit de Oekraïneopvang? Niemand heeft plek

Politiek en ambtelijk Den Haag worstelen al maanden met de toekomst van de grote groep derdelanders: vluchtelingen uit Oekraïne, die niet de Oekraïense nationaliteit hebben. Het gaat om mensen uit bijvoorbeeld Nigeria en Marokko die met een (tijdelijke) verblijfsvergunning werkten of studeerden in Oekraïne en zijn gevlucht toen de Russen in februari 2022 het land binnenvielen. Zij kregen bij aankomst in Nederland net als de andere tienduizenden Oekraïense vluchtelingen een bed in een opvanglocatie en geld om van te leven.

In Amsterdam zitten zo’n driehonderd derdelanders in gemeentelijke opvangcentra van onder meer De Regenboog Groep en het Leger des Heils. Zo verblijven op het Botel in Noord zo’n tachtig derdelanders.

Demissionair staatsecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) wil al maanden dat de derdelanders uit de overvolle Oekraïne-opvang vertrekken. Na een besluit van de Raad van State stopt de speciale status voor Oekraïners vanaf dinsdag.

Met bonus terug naar land van herkomst

Van der Burg hoopte dat het overgrote deel van de ruim vijfduizend derdelanders zou terugkeren naar het land van herkomst, voornamelijk Nigeria, Marokko en Algerije. Hij stelde iedereen die wilde terugkeren 5000 euro in het vooruitzicht. Tot nu toe hebben zo’n 760 mensen dat gedaan..

Van de overgebleven 4900 derdelanders mogen er 2400 toch in de Oekraïne-opvang blijven. Zij zijn getrouwd met een Oekraïner of hebben een permanente verblijfsvergunning voor dat land. De andere 2500 mensen moeten binnen 28 dagen weg uit de opvanglocatie én uit Nederland.

Maar hun situatie is zo gecompliceerd dat het ministerie van Justitie en Veiligheid eerder dit jaar een document van 29 pagina’s met vragen en antwoorden rondstuurde naar alle Nederlandse gemeenten, die de opvanglocaties voor Oekraïners beheren.

Van zo’n duizend derdelanders die de opvang uit moeten, is bekend dat ze in Nederland willen blijven. Zij hebben al een aanvraag gedaan voor een verblijfsvergunning. De bedoeling is dat ze vanuit de Oekraïneopvang naar een asielzoekerscentrum verhuizen. ‘Die overdracht vindt zo snel mogelijk na 4 maart plaats, maar is afhankelijk van de capaciteit bij opvangorganisatie COA’, schrijft het ministerie.

En daar zit een groot probleem. De azc’s van het COA zijn vol en aanmeldcentrum Ter Apel is al maanden overbezet. “Derdelanders die al een asielprocedure hebben lopen, gaan naar het COA zodra daar plek is. Tot die tijd blijven zij in de gemeentelijke opvang,” verduidelijkt een woordvoerder van het ministerie. Er zijn geen afspraken gemaakt over de snelheid waarmee het COA die plekken moet vinden, aldus de woordvoerder. COA zelf meldt dat ‘een klein deel van deze groep, zestig personen’ al wel snel naar een azc gaat. De gemeenten waar zij nu nog in opvang zitten, willen hen niet langer onderbrengen.

Niet naar Ter Apel!

Er zijn ook nog enkele honderden derdelanders van wie onbekend is wat ze gaan doen. Zij hebben nog geen asiel aangevraagd, maar kunnen dat in theorie nog wel doen. Maar, schrijft het ministerie aan de gemeenten: ‘De druk op het COA is zeer hoog. U wordt daarom met klem verzocht derdelanders niet zonder meer naar het aanmeldcentrum Ter Apel te sturen.’

Advocaten stellen tegen de NOS dat ze namens honderden derdelanders rechtszaken zullen aanspannen. De eerste drie zaken komen woensdag al voor bij de rechtbank in Haarlem.