Het is beter voor de soort als familieleden niet met elkaar paren. Maar in een tijd waarin mensen in kleine gemeenschappen samenleefden is dat nog niet zo makkelijk voor elkaar te krijgen. Toch hadden ze in de Steentijd al een manier bedacht om inteelt te voorkomen.
Genetisch onderzoek op een aantal bekende Franse begraafplaatsen uit de Steentijd toont aan dat meerdere compleet verschillende families samenleefden. Dit was vermoedelijk een bewuste manier om inteelt te vermijden.
Boeren en jagers
De onderzoekers van de Zweedse Uppsala University vonden genetisch materiaal van skeletten op begraafplaatsen in onder meer Bretagne. De menselijke resten dateren van zo’n 6700 jaar geleden. Toen liep de tijd van de jager-verzamelaars op zijn eind. Er leefden nog enkele rondtrekkende groepen in West-Europa, maar de boeren kregen de overhand.
Het is voor het eerst dat naar de genen is gekeken van jager-verzamelaars die in dezelfde periode in hetzelfde gebied leefden als de eerste agrarische gemeenschappen. “Dit schetst een nieuw beeld van de laatste jager-verzamelaars in de Steentijd in West-Europa. Onze studie biedt zo een unieke kans om deze groepen en hun sociale dynamiek te analyseren’, reageert professor Mattias Jakobsson uit Zweden enthousiast.
Gescheiden
Ongeveer 7000 jaar geleden stuitten de laatste jager-verzamelaars in West-Europa op boeren die deze kant op kwamen. Ze werden opgenomen in de boerengemeenschappen en pasten zich aan. Maar eerst leefden ze een tijdje naast elkaar en de vraag is in hoeverre ze contact hadden.
Eerdere studies leken aan te tonen dat de jager-verzamelaars vrouwen uit de boerengemeenschappen haalden om zich voort te planten, maar het nieuwe onderzoek suggereert dat het toch anders zat. De jager-verzamelaars mengden met andere groepen van jager-verzamelaars, maar helemaal niet met de boeren.
Geen familie
“Onze genetische analyses laten zien dat deze groepen niet nauw verwant waren, hoewel ze maar uit weinig mensen bestonden. Ook waren er geen tekenen van inteelt. Dat kwam waarschijnlijk doordat er verschillende sociale groepen waren met andere eetgewoonten en er was een systeem van verschillende gemeenschappen dat mogelijk onderdeel was van een strategie om inteelt te vermijden”, legt onderzoeker Luciana Simões uit van de Uppsala University.
Op de bekende begraafplaatsen van Téviec en Hoedic in het zuiden van Bretagne zijn graven te vinden waar meerdere mensen samen zijn begraven. Dat is eigenlijk heel ongebruikelijk. Eerder werd altijd gedacht dat mensen alleen samen begraven werden als ze familie van elkaar waren. Maar dat blijkt dus niet het geval
Tot na de dood
“Onze resultaten tonen aan dat in veel gevallen, zelfs als vrouwen en kinderen in hetzelfde graf lagen, mensen geen familie waren. Dit duidt erop dat er sterke sociale banden waren die niets te maken hadden met biologische verwantschap en dat deze relaties tot na de dood belangrijk bleven”, besluit onderzoeker Amélie Vialet van een Frans museum dat betrokken was bij het onderzoek.
Zo’n 6000 tot 7000 jaar geleden trokken boeren naar West-Europa waar ze al snel de jager-verzamelaars vervingen. Lang werd gedacht dat deze overgang vreedzaam is verlopen, maar volgens recent Deens onderzoek ging het op een aantal plekken heel abrupt. De oorzaken zijn niet helemaal duidelijk, maar vermoedelijk stierven veel jager-verzamelaars aan ziekten, die de boeren meebrachten en waar de inheemse volkeren niet tegen bestand waren. Een ander deel is vermoedelijk gedood in conflicten tussen de groepen.
