Jonge mannen van buitenlandse afkomst worden vaker door politie gecontroleerd

Vorig jaar zei 8 procent van de mensen met een Nederlandse herkomst dat ze in de twaalf maanden ervoor waren gecontroleerd door de politie. Dat was 9 procent bij mensen die buiten Nederland zijn geboren. Bij de tweede generatie - geboren in Nederland, ouder(s) in het buitenland - was dat 11 procent. Vooral mensen met ouders die zijn geboren in Marokko, Turkije of Suriname gaven dat relatief vaak aan.

Van de jonge mannen (15 tot 25 jaar) met Nederlandse herkomst gaf 21 procent aan te zijn gecontroleerd door de politie. Van de Nederlands-Marokkaanse jonge mannen zei 32 procent te zijn gecontroleerd.

De meeste mensen die zijn gecontroleerd meldden dat de politie hen toen ook de reden vertelde (86 procent). Die uitleg vond het overgrote deel (89 procent) ook duidelijk. Bij de gecontroleerde mensen met een herkomst buiten Nederland was dit lager: 78 procent zei dat was verteld wat de reden voor controle was, 84 procent vond die duidelijk.

Een ruime meerderheid van de ondervraagden (80 procent) vindt dat de politie ze bij de laatste controle rustig, respectvol en correct heeft behandeld. Bij de Nederlands-Turkse tweede generatie vond 62 procent dat. Bij de Nederlands-Marokkaanse en Nederlands-Surinaamse tweede generatie was dat respectievelijk 66 en 70 procent.

Volgens 9 procent van de mensen die zijn gecontroleerd was naar eigen zeggen hun afkomst, huidskleur of uiterlijk een reden voor de controle. Van de mensen met een Nederlandse herkomst dacht 4 procent dat. Mensen van de Nederlands-Marokkaanse tweede generatie zeiden het vaakst te vermoeden dat afkomst, huidskleur of uiterlijk een rol speelde bij de controle (35 procent). Bij de tweede generatie met ouder(s) geboren in Turkije of Suriname was dit 31 procent.

De Veiligheidsmonitor is een tweejaarlijkse enquête waarin de thema’s slachtofferschap van criminaliteit en veiligheidsbeleving centraal staan. In 2023 deden ruim 180.000 Nederlanders van 15 jaar of ouder aan dit onderzoek mee. Het onderzoek gebeurt in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De gegevens zijn volgens het CBS een belangrijk beleidsinstrument om het land veiliger en leefbaarder te maken.

Het onderzoek van het CBS laat zien ‘dat de politie nog iets te doen heeft als het gaat om het vertrouwen van iedereen binnen de samenleving’. Dat zegt een woordvoerster van de Nationale Politie. ,,Dat vertrouwen is essentieel en daar werken we iedere dag hard aan.’’

Hoewel het gaat om een belevingsonderzoek en dus niet om harde cijfers, laten de uitkomsten volgens de politie wel zien ‘hoe belangrijk het is om blijvend aandacht te hebben voor etnisch profileren. ,,Afkomst en uiterlijke kenmerken zoals huidskleur of culturele uiterlijke kenmerken mogen nooit aanleiding zijn om iemand te controleren.’’

Volgens haar moeten politiemensen altijd uitleggen waarom zij een controle uitvoeren. ,,Met die uitleg kunnen zij hopelijk bij mensen de indruk wegnemen dat zij worden gecontroleerd vanwege uiterlijke kenmerken.” Harde cijfers zijn er niet, omdat de politie niet registreert op afkomst of uiterlijk. Of dit gevoel klopt, is om die reden dus niet te zeggen.