De symboliek droop woensdagavond van het wisselformulier bij de Oranjevrouwen. Jonker haalde in de kansloos verloren Nations League-wedstrijd tegen Duitsland (0-2) Sherida Spitse, Daniëlle van de Donk en Lieke Martens naar de kant.
Juist in de belangrijkste interland van het jaar gaven de dertigers niet thuis bij Oranje. Aanvoerder Spitse verloor een cruciaal kopduel bij de 0-1, aanvaller Martens was volstrekt onzichtbaar en de motor van middenvelder Van de Donk haperde, mede doordat ze de afgelopen dagen ziek was geweest.
Het mocht allemaal geen verrassing meer zijn. De voetbalsters van de gouden generatie, die Nederland in 2017 betoverden met een Europese titel in eigen land en twee jaar later WK-zilver wonnen, lopen al langer op hun laatste benen. De mislukte strijd om een ticket voor de Spelen in Parijs was slechts een bevestiging. Alleen Jackie Groenen en Dominique Janssen onttrokken zich aan de malaise.
Het verval trad drie jaar geleden al in, richting de Olympische Spelen in Tokio. Bondscoach Sarina Wiegman zag dat in en vertrok naar Engeland. Na een mislukt jaar onder Mark Parsons veerde Nederland op onder de in 2022 aangestelde Jonker. Hoogtepunten waren groepswinst op het WK in een poule met de Verenigde Staten, een Nations League-zege op Engeland en een plek in de finaleronde van de Nations League.
Het zijn oprispingen geweest, ook al laten Jonker en zijn speelsters iedereen geloven dat ze nog tot de wereldtop behoren. Na kansloze nederlagen tegen wereldkampioen Spanje (3-0) en grootmacht Duitsland (0-2) rest de conclusie dat Oranje op het wereldtoneel een subtopper is.
Routiniers bij Oranje
Sherida Spitse (33), Renate Jansen (33), Daniëlle van de Donk (32), Lieke Martens (31), Shanice van de Sanden (31), Merel van Dongen (31), Dominique Janssen (29) en Jackie Groenen (29).
Gemis topspeelsters liet zich voelen
Oranje kan nu alleen nog tegen absolute toplanden als Spanje, Engeland en Duitsland verrassen wanneer het alle topspeelsters tot zijn beschikking heeft. Het zat Jonker dan ook niet mee toen Vivianne Miedema, Victoria Pelova en Jill Roord afhaakten met blessures.
Het gemis van de gouden driehoek liet zich overduidelijk voelen tegen Duitsland. Nederland kwam zonder zijn beste speelsters amper aan voetballen toe. Hun vervangers konden niet eens in hun schaduw staan, erkende ook aanvoerder Spitse.
Het liet weer zien dat het fundament bij Oranje nog altijd broos is. Daphne van Domselaar en Esmee Brugts sloten de afgelopen jaren moeiteloos aan en het achttienjarige toptalent Wieke Kaptein heeft veel potentie, maar de verdere aanwas van topspeelsters blijft uit.
Caitlin Dijkstra blijkt geen Stefanie van der Gragt, Kerstin Casparij en Lynn Wilms zijn simpele backs. Van de Spaans-Nederlandse Damaris Egurrola wordt hoog opgegeven, maar ook zij heeft nog geen onuitwisbare indruk gemaakt.
Het staat allemaal in schril contrast met bijvoorbeeld Engeland, dat ondanks vele blessuregevallen afgelopen zomer de finale van het WK in Australië en Nieuw-Zeeland haalde. Nederland kan alleen maar dromen van zo'n grote vijver met topspeelsters.
Oranje speelt niet beter onder Jonker
Ook Jonker heeft alle kwetsbaarheden van Oranje niet voldoende kunnen camoufleren. De immer optimistisch gestemde bondscoach bracht de lach terug in een gehavende ploeg en raakte met zijn veeleisende aanpak een gevoelige snaar bij de routiniers.
Maar nuchter beschouwd is Nederland onder zijn leiding niet veel beter gaan voetballen. Op het WK en in de Nations League kwam het aanvalsspel in het door hem bedachte 3-5-2-systeem er alleen op momenten uit.
Tegen zowel Spanje als Duitsland moest hij na een kansloze eerste helft terugvallen op het in Nederland vertrouwde 4-3-3-systeem. Dat roept de vraag op of hij al die tijd niet het verkeerde spoor heeft gekozen.
Jonker bleef zelfs na twee kansloze nederlagen positief. "Het is allemaal niet zo slecht en dramatisch als jij zegt. Ik kijk niet alleen naar de uitslagen. Na rust hebben we twintig minuten lang voortreffelijk gespeeld tegen Spanje. Alleen hebben we vanavond tegen Duitsland niet gebracht wat we kunnen en moeten brengen. Maar er is geen enkele paniek. Het gaat goed."
Verjongingskuur is wél nodig
De vraag is of Oranje verder komt met Jonker aan het roer. De bondscoach ziet ook na de ontnuchterende avonden in Sevilla en Heerenveen geen reden om drastisch door te selecteren, terwijl zijn ploeg schreeuwend behoefte heeft aan frisse impulsen. Er is tot het EK van 2025 ook tijd om nieuwe speelsters in te passen.
Jonker zegt altijd de beste voetbalsters te selecteren en bij zijn keuzes niet naar leeftijd te kijken. Maar juist nu negeerde hij de talenten van Ajax, die in de Champions League aan een sprookje bezig zijn. Het inbrengen van de afgebladderde Shanice van de Sanden voelde als een statement tegen de jeugd.
De KNVB-directeuren Nigel de Jong en Jan Dirk van der Zee zullen zich dat moeten aantrekken. Een kritische evaluatie met de 61-jarige Jonker, die nog een contract tot 1 juli 2025 heeft, mag niet ontbreken voor de toekomst van het vrouwenteam.
Nederland hoopt over drie jaar met Duitsland en België voor het eerst het WK te organiseren. Mocht Oranje net als in 2017 willen schitteren in eigen land, dan zal nu een nieuw tijdperk moeten worden ingeluid.