Rechtse ‘schildmaagd’ Eva Vlaardingerbroek wordt steeds radicaler

Een met kunstmatige intelligentie gegenereerde blonde vrouw zit op een wit steigerend paard en kijkt krijgslustig voor zich uit. In de ene hand heeft ze een schild met een tempelierskruis, in de andere heft ze een gigantische hamer. Een glanzend harnas accentueert haar wespentaille. Ze voert een enorm leger mannen met speren aan. ‘Pro Europa’ luidt de tekst aan haar voeten. ‘My 2024 energy’, schrijft Eva Vlaardingerbroek er eind vorig jaar bij op X.

Sinds Vlaardingerbroek (27) in 2020 met ruzie vertrok bij Forum voor Democratie (FVD) – ze was nummer vijf op de lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen – is ze een steeds invloedrijker stem in de internationale radicaal-rechtse scene. Vooral door haar steun aan de boeren bereikt Vlaardingerbroek een wereldwijd publiek. „De boeren van Europa lopen voorop in de strijd voor vrijheid tegen een steeds tirannieker globalistisch establishment. Steun ze. Want als zij vallen, vallen wij allemaal”, luidt haar vastgemaakte bericht op X.

Half januari stond ze, gewikkeld in een Nederlandse vlag op een Duitse snelweg om de Duitse boeren te steunen en om de wereld van het boerenprotest op de hoogte te brengen. „De boeren hebben het gevoel dat ze worden geregeerd door mensen die hen haten. En ik denk dat ze daar gelijk in hebben”, zei ze die maand in een interview met Tucker Carlson, de Amerikaanse presentator die onlangs op audiëntie ging bij Vladimir Poetin. „Iedereen in de wereld weet het hè, van de Dutch farmers”, zei de presentator van een boerenprotest na haar toespraak vorig jaar in Den Haag. „Dat komt allemaal door Eva.”

Ze heeft geen officiële functie, ze is geen volksvertegenwoordiger, ze hoort niet bij een organisatie. Maar Eva Vlaardingerbroek is uitgegroeid tot een vaandeldrager van de internationale identitaire beweging. Met een miljoen volgers op X en Instagram is ze een gewaardeerde gast bij conservatieve media en evenementen. De Hongaarse premier Viktor Orbán kust haar hand als ze het land bezoekt en online heeft ze interacties met Elon Musk, topman van onder meer Tesla en X. Ze is dik met de radicaal-rechtse Canadese psycholoog Jordan Peterson en gaat mee op een cruise van de minstens even radicale Mark Steyn, een Canadese journalist en presentator. In zijn boek America Alone (2006) voorspelt Steyn een Europese burgeroorlog als poging van witte Europeanen om de demografische balans weer in hun voordeel te doen keren.

Vlaardingerbroek trad in december op in Phoenix, Arizona. Daar was het Amfest-festival, een revue van Amerikaans ultra-conservatisme. Twee dagen voor haar spraken op hetzelfde podium onder meer voormalig Trump-adviseur Steve Bannon, de Trump-getrouwe parlementariërs Matt Gaetz en Marjorie Taylor Greene, en Donald Trump junior. „Amerika en Europa liggen onder vuur van dezelfde zieke, globalistische agenda”, zei Vlaardingerbroek tegen de duizenden mensen in de zaal.

Die agenda is – in haar ogen – dat een „kwaadaardige” internationale elite, beschermd door traditionele media, de oorspronkelijke bevolking van Europa „arm en hongerig” wil maken. Europeanen zouden opzettelijk gedemotiveerd worden met een „klimaathoax”, terwijl hun continent tegelijk wordt „overspoeld” door migranten om hen te „vervangen”. Dit wereldbeeld moeten we construeren uit toespraken en berichten op sociale media, want Vlaardingerbroek reageert niet op verzoeken van NRC om te spreken over haar ideeën.

Maatschappelijk betrokken was Vlaardingerbroek altijd al. In de Kidsweek van maart 2008 staat een ingezonden brief van Eva. Ze is dan elf jaar en reageert op een stukje van Hanneke over de boerka. „Ik ben het niet met je eens. Ik vind de boerka (en hoofddoekjes) namelijk staan voor de onderdrukking van de vrouw. De vrouw moet de hoofddoek om van haar geloof (daar kiest ze heus niet zelf voor)”, schrijft Vlaardingerbroek. Haar ouders hadden haar aangemoedigd naar Kidsweek te schrijven.

Haar vader is Kees Vlaardingerbroek, voormalig artistiek leider van de NTR ZaterdagMatinee, die vanuit het Amsterdamse Concertgebouw wordt uitgezonden op NPO Klassiek. Hij is al even actief op X als zijn dochter, waar hij het opneemt voor haar en de boeren, berichten van PVV-leider Geert Wilders deelt en schande spreekt over immigratie en de „klimaat-hoax”. Hij schrijft dat Nederland vanwege achterstelling van de „eigen bevolking” geen rechtsstaat meer is. Ook Eva’s moeder werkt in de klassieke muziek, als redacteur bij een klassiek radioprogramma. Net als haar man ondersteunt ze haar dochter op X. Samen met zijn dochter bekeerde Kees Vlaardingerbroek zich vorig jaar tot het katholicisme. Haar moeder was al katholiek.

In een gesprek met het katholieke platform EWTN zegt Eva Vlaardingerbroek altijd in God te hebben geloofd, maar dat het de coronapandemie was die haar in de kerk bracht. „Door tegen het verhaal van de gevestigde orde in te gaan, werd je niet alleen ‘sociaal’ geschrapt, maar ook ‘legaal’ rond die tijd. Ik realiseerde me dat we niet alleen een politieke strijd voeren (rechts tegen links), maar dat we te maken hebben met een geestelijke strijd (goed tegen kwaad).”

Een sleutelmoment in haar jeugd, dat ze vaak aanhaalt, zou tijdens een van haar colleges rechten aan de Universiteit van Utrecht hebben plaatsgevonden. De docent legde de casus voor van een conciërge die uit religieuze overwegingen vrouwen geen hand wil geven. De medestudenten van Vlaardingerbroek vonden dat geen probleem, maar zij betoogde dat de gelijkheid van mannen en vrouwen in het geding was. Na afloop zou de docent haar hebben aangeraden een test te doen om onbewust racisme bij zichzelf op te sporen.

Ze is net twintig als ze een lezing van de Leidse professor Paul Cliteur bijwoont, in de kelder van FVD aan de Herengracht in Amsterdam. Daar ontmoet ze Thierry Baudet met wie ze in februari 2017 een kortstondige affaire heeft. Die maand wordt ze ook lid van de partij. Een kritisch lid, want wanneer Baudet enkele maanden later in een interview zegt dat vrouwen „over het algemeen minder excelleren in een heleboel beroepen”, noemt ze zijn uitspraak in een stuk op The Post Online „teleurstellend”. Ze vraagt Baudet „op geen enkele manier” de weg te plaveien voor mensen die een einde willen maken aan de gelijkheid tussen man en vrouw.

Haar doorbraak bij Forum komt op het partijcongres in 2019. Ze houdt een toespraak over de gevaren van het hedendaagse feminisme. Het ligt in het verlengde van haar boerka-brief in Kidsweek. Volgens Vlaardingerbroek meten moderne feministen met twee maten. „De westerse man is de aartsvijand, maar de massa-immigratie van honderdduizenden alleenstaande mannen uit zeer patriarchale samenlevingen is kennelijk geen enkel probleem.”

In 2020 wordt ze op plek vijf van de kandidatenlijst van Forum gezet. „Eva realiseerde zich dat haar roeping in de cultuuroorlog lag en niet in de academische wereld”, valt te lezen op haar Linkedin-profiel. De hoge, verkiesbare plaats voor de dan nog vrij onbekende Vlaardingerbroek wekt verbazing. NRC begrijpt van Henk Otten, mede-oprichter van FVD, dat Baudet zo „jongemannen” wilde trekken. Na een conflict verliet Otten in de zomer van 2019 de partij.

Wanneer Baudet door NRC via Whatsapp wordt gevraagd om een reactie, zet de FVD-leider de vraag van de krant op X. „Lees dit appje en doorzie hoe de media opereren”, schrijft hij erbij. Volgens Baudet is NRC er alleen op uit om Vlaardingerbroek te beschadigen. „Onder het mom van ‘journalistiek’ komt deze gesloten kaste van beroepsactivisten overal mee weg.” Het levert hem 3.700 virtuele hartjes op.

Achterdocht zaaien jegens traditionele media, waar radicaal-rechts nog wel eens tegengas van krijgt, is vast onderdeel van het repertoire. In aanloop naar dit artikel heeft NRC Vlaardingerbroek zelf benaderd, net als veel mensen in haar omgeving. Op telefoontjes, appjes en e-mails kwam veelal geen reactie. Maar Baudets bericht op X maakt veel los. „Baudet haalt uit naar NRC”, schrijft Nieuwrechts.nl, een site die Forum goed gezind is. Eva Vlaardingerbroek laat nu wel van zich horen en bedankt hem op X. „Ze zijn er op uit om een ‘hit piece’ te schrijven”, meent ze. Tweeduizend volgers delen een hartje uit. Haar vader doet ook mee. Een van de auteurs van dit artikel noemt hij „een stekelbaars die denkt dat hij een tijgerhaai is”.

Henk Otten zegt later tegen NRC dat hij met zijn opmerking over Vlaardingerbroek niet doelde op haar hoge plaats op de kieslijst. „Ze werd door Baudet vooral naar voren geschoven in aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen van 2019. Bijvoorbeeld tijdens de ledendag in de Tweede Kamer, waar Baudet haar voor de camera’s sleepte en filmpjes met haar ging maken. Toen ik Baudet vroeg wat hij daarmee dacht te bereiken, zei hij met Eva jongemannen naar FVD te willen trekken”.

De partijpolitieke carrière van Vlaardingerbroek duurt maar kort. Vanwege racisme, antisemitisme en het grillige gedrag van partijleider Baudet verlaat ze de partij in november 2020. In De Telegraaf claimt ze na haar vertrek te staan voor „klassieke Nederlandse waarden als vrijheid en tolerantie”. Tot haar wanhoop onthult Baudet op televisie de affaire die de twee hadden. „Thierry wist hoe bang ik was dat dit uit zou komen”, zegt ze in De Telegraaf. „Als het naar buiten komt, heb je niets van wat je hebt bereikt aan jezelf te danken.”

In 2021 gaat ze enkele maanden naar Zweden, waar ze een pan-Europese, Engelstalige talkshow presenteert voor het YouTubekanaal Riks, dat op dat moment gelieerd is aan de radicaal-rechtse partij Zweden Democraten. Vlaardingerbroek tekent een contract voor vier maanden en vestigt zich in Stockholm. „Ze is erg charismatisch en heeft goede rechtse ‘takes’ op politieke gebeurtenissen”, zegt Riks-directeur Jacob Hagnell.

Volgens hem heeft Vlaardingerbroek eraan bijgedragen dat problemen met integratie van vluchtelingen in de Zweedse samenleving openlijker worden besproken. „Nu gebeurt dat volop, maar destijds werden wij ervan beschuldigd discriminatie aan te wakkeren”, zegt Hagnell. Dat ze al snel weer vertrok uit Zweden komt volgens hem simpelweg doordat ze een kortdurend contract had.

In november 2021 kondigt Vlaardingerbroek op LinkedIn aan samen met haar hartsvriendin Raisa Blommestijn, die later enige tijd zal presenteren bij de anti-migratie-omroep Ongehoord Nederland, te gaan werken voor de Bredase advocaat Bart Maes. Het kantoor van Maes vecht op dat moment tal van coronamaatregelen aan.

Tijdens een gesprek op het kantoor van Maes zegt Vlaardingerbroek begin 2022 tegen NRC blij te zijn dat ze na kortstondige carrières in de politiek en media alsnog aan de slag kan in de advocatuur. Ze ziet het als een unieke kans. Maar twee maanden later besluit Maes alweer te stoppen met de coronazaken. Volgens hem is de tegenwerking vanuit de overheid te groot. Ook schrikt hij ervan dat prominente coronademonstranten zich na de Russische aanval op Oekraïne achter Poetin scharen. Vlaardingerbroek, die vindt dat de oorlog in Oekraïne „niet eens van ons is” en die het betoog van Poetin tegenover Tucker Carlson „ongelooflijk interessant vond”, staat weer op straat.

In de zomer van 2022 voert ze voor het eerst zichtbaar actie voor de boeren. Bij Tucker Carlson op Fox News noemt ze – een boerenzakdoek om haar nek geknoopt – de stikstofcrisis een „verzinsel” van de Nederlandse overheid. Vlaardingerbroek beweegt telkens mee met de agenda van radicaal-rechts. De klimaatcrisis is een „hoax” en de „woke-ideologie” is het werk van de „duivel”. Dit is ook een verdienmodel. Net als veel online influencers vraagt ze om donaties. Voor vijf Amerikaanse dollar kunnen haar volgers een symbolische kop koffie voor haar kopen via buymeacoffee.com. Regelmatig worden er in één keer twintig koppen koffie voor haar gekocht.

Ook wordt ze ambassadeur van een kledingmerk. Volgers roept ze op T-shirts te kopen met teksten als ‘Government knows best’, als citaat uitgesproken door een schaap. Of: ‘It’s most likely a psyop’. ‘Psyop’ staat voor psychologische beïnvloedingsoperaties door geheime diensten – een kapstok voor tal van samenzweringstheorieën.

Heel af en toe moet ze zich verweren tegen kritiek van nog verder rechts. Van een vrouw die aan het begin van haar carrière waarschuwde tegen het binnenlaten van vooral islamitische mannen uit „zeer patriarchale samenlevingen” werd Vlaardingerbroek een diep religieuze vrouw met een goddelijke missie. Haar doopnaam is Joan, naar Jeanne d’Arc, wier uitspraak ‘Ik ben niet bang, want God is bij me. Ik ben hiervoor gemaakt’ ze citeert. Tijdens een ander interview met Carlson draagt ze een blauwe jurk met gele bloemetjes, een bewuste verwijzing naar de bekende meme van een ‘Trad Wife’, de traditioneel-christelijke vrouw.

Maar in de zeer conservatieve, anti-feministische wereld waar Vlaardingerbroek in verkeert, is dat niet anti-feministisch genoeg. Dat zij al meerdere relaties heeft gehad die niet uitmondden in een huwelijk, wordt haar kwalijk genomen. Behalve haar ‘fling’ met Baudet is bekend dat ze samenwoonde met Julien Rochedy, de voormalige leider van de jeugdbeweging van de Franse radicaal-rechtse partij Rassemblement National. Ze was enige tijd verloofd met de conservatieve Amerikaanse commentator Will Witt. „Je zou thuis moeten zitten en met een echtgenoot baby’s voor het witte ras produceren”, schrijft een volger op X.

Tweets van Eva Vlaardingerbroek

Foto's: X

Deze kritiek is een van de weinige verwijten waar ze online op reageert. Wat haar tegen de borst stuit, is niet de suggestie dat ze het witte ras moet versterken: het stoort haar dat geïmpliceerd wordt dat ze het zélf normaal vindt om nog geen man en kinderen te hebben. „Ze gaan er altijd van uit dat het een actieve ‘feministische’ keuze is. Terwijl in werkelijkheid niet ieders leven zich op dezelfde manier ontvouwt. Gods timing, weet je wel.”

Het epicentrum van radicaal-rechts is wat ze zelf ‘omvolking’ noemen, het idee dat migranten doelbewust naar Europa en de Verenigde Staten worden gehaald om de witte bewoners te verdringen. Dat is ook de harde kern van de boodschap van Vlaardingerbroek. Eind 2019 ontstak ze nog in woede nadat ze door de Volkskrant ‘radicaal-rechts’ was genoemd. Nu treedt Vlaardingerbroek steeds openlijker naar buiten als onderdeel van de Europese Identitaire Beweging. „Blij dat je terug bent in de scene”, zei ze in november 2022 tijdens een interview met Brittany Sellner. Zij is de vrouw van Martin Sellner, leider van de Oostenrijkse identitairen. Martin Sellner was afgelopen januari degene die tijdens een bijeenkomst met de extreem-rechtse Duitse partij AfD in Potsdam een ‘masterplan’ voorstelde voor de deportatie van miljoenen asielzoekers en Duitsers met een migratie-achtergrond. De onthulling hiervan leidde tot massabetogingen tegen extreem-rechts in Duitsland.

Vlaardingerbroek noemt Brittany Sellner haar „vriendin” en nam het eind januari op X ook op voor Martin Sellner, na berichten dat hij Duitsland niet meer in mocht. De Sellners werd in 2018 al de toegang tot het Verenigd Koninkrijk ontzegd.

Veiligheidsdienst AIVD beschouwt de Nederlandse tak van de identitairen als rechts-extremistisch. De beweging zou een witte, homogene samenleving voorstaan en niet-westerse migranten rechten ontzeggen. In haar X-profiel voert Vlaardingerbroek de haar toegedichte titel ‘schildmaagd van extreemrechts’ ondertussen met trots.

Flirts met geweld schuwt ze ook niet meer. „Het is tijd om de toren van Babel neer te halen”, schrijft Vlaardingerbroek begin februari bij een afbeelding van een brandend EU-gebouw. In een interview met de vrouw van Jordan Peterson zegt ze een „bloedige oorlog” tegen de gevestigde orde te voeren. Een boer die vanwege het EU-beleid een „burgeroorlog” in het vooruitzicht stelt, wordt door Vlaardingerbroek „moedig” genoemd en ze prijst de „vechtersmentaliteit” van boeren die het Utrechtse provinciehuis met mest besproeien.

De bestorming van het Capitool door Trump-aanhangers in 2021 heeft laten zien dat radicaal-rechts geweld niet denkbeeldig is. Als haar vriend Tucker Carlson in Moskou Vladimir Poetin heeft geïnterviewd, schrijft Vlaardingerbroek dat de liberale democratie in het westen slechts een „illusie” is. Het is enkele dagen voordat Poetin-criticus Aleksej Navalny in gevangenschap sterft. De Russische leider kan rekenen op complimenten van Vlaardingerbroek. „Hij doet dit voor Rusland en hij heeft een duidelijk idee van wat Rusland is en waar het voor staat.” […] „Wij in het Westen hebben geen idee meer wie we zijn.”

Ze sprak zich eerder vooral uit tegen „massa-immigratie”. Sinds enige maanden gaat het sluiten van de grenzen Vlaardingerbroek niet ver genoeg meer. Ze mengt zich op X in een discussie tussen de eigenaar van het platform Elon Musk en PVV-leider Geert Wilders. „Als we willen dat onze beschaving overleeft”, schrijft ze aan Musk en Wilders, „moeten we de grenzen sluiten, beginnen met massadeportaties en onze eigen geboortecijfers omhoog brengen – snel”. Op de vraag van NRC op X wie er precies moet worden gedeporteerd, zwijgt Vlaardingerbroek.

Correctie (27 februari 2024): In een eerdere versie van dit stuk stond dat Eva Vlaardingerbroek in 2020 een promotietraject begon bij professor Paul Cliteur, die verbonden is aan de Universiteit Leiden. Volgens een woordvoerder van die universiteit heeft Vlaardingerbroek echter nooit een aanstelling gehad als promovendus of buitenpromovendus in Leiden. Daarom is deze passage verwijderd. Er stond in een eerdere versie ook dat Vlaardingerbroek meewerkte aan een bundel van Cliteur over ‘cultuurmarxisme’. Ze werd echter alleen geïnterviewd door De Telegraaf naar aanleiding van die bundel, maar leverde er geen bijdrage aan. Ook deze passage is daarom verwijderd.