De Bossche bol blaast honderd kaarsjes uit, maar hoe eet je het gebakje zonder te knoeien?

Over de vraag wie de bedenker van de Bossche bol is ontstond al vaker discussie, maar Erfgoed ’s-Hertogenbosch dook de geschiedenis van het gebakje in en heeft een duidelijk vermoeden. De eerste chocoladebol komt waarschijnlijk van banketbakker Joseph Johannes Lambermont. In 1903 was hij de eerste die met de bollen adverteerde in de krant. Rond die tijd was de bol nog gevuld met gele bakkersroom, in plaats van slagroom.

Dat verandert op 23 februari 1924, precies honderd jaar geleden dus. Dan adverteert dezelfde bakker voor het eerst dat hij ‘als nieuwste, naast onze bekende Lambermont’s chocolade bollen met crêmevulling’ nu ook bollen met ‘zuivere slagroomvulling’ verkoopt - Bossche bollen dus. Rond dezelfde tijd zou ook Hagenaar Henri van der Zijde in Den Bosch de bollen met slagroom verkopen, maar daar zijn nooit advertenties van teruggevonden.

Tot 1938 adverteert Lambermont, net als andere bakkers, met beide varianten. Daarna wordt alleen nog de slagroomvariant aangeprezen en lijkt de bol met crèmevulling van het toneel verdwenen te zijn. De naam Bossche Bol is naar alle waarschijnlijkheid in de jaren '30 bedacht door oud-burgemeester Frans van Lanschot, die de staat met behulp van de bol wilde promoten.

Omdat de precieze geboortedatum van de bol niet helemaal te achterhalen is, lijkt de verjaardag van de beroemde lekkernij een beetje in de vergetelheid te zijn geraakt. Bij banketbakkerij Jan de Groot, de bekendste bakkerij waar je anno 2024 van Bossche bollen kunt genieten, werden de eigenaren pas begin deze week gewezen op het bijzondere jubileum. Geen gratis bol voor iedere inwoner van Den Bosch dus, maar de bakkers zijn vrijdagochtend al druk in de weer om zoveel mogelijk bollen te maken.

,,Verjaardag of niet, bij ons is het eigenlijk altijd druk’’, vertelt Brigitte Verhaeg, mede-eigenaar van de banketbakkerij. Het komt geregeld voor dat mensen buiten de bakkerij in de rij moeten staan om aan een bol te geraken. Hoe dat komt? Volgens Verhaeg kun je de bollen simpelweg alleen bij de bakker halen, omdat het bijna niet te doen is om het gebakje thuis te maken. ,,Alleen echte banketbakkers kunnen de bol zo rond, stevig, krokant en romig krijgen. Je moet wel heel veel talent hebben om dat thuis na te kunnen maken.’’

Het precieze recept van de beroemde bol geeft Verhaeg niet prijs, maar over de werkwijze durft ze wel iets te vertellen. De banketbakkers - in totaal zijn er 25 in dienst bij Jan de Groot - hebben allemaal hun eigen specialiteit. ,,Eentje focust zich op de chocola, de ander weer op de room. Uiteindelijk wordt alles samengevoegd en krijg je het allerbeste gebakje.’’

Wat pas echt een goed bewaard geheim is, is de beste manier om de Bossche bol te eten, zónder te knoeien. ,,Iedereen eet de bol natuurlijk hoe hij of zij dat wil, maar echte Bosschenaren hebben inmiddels een tactiek bedacht. Zij draaien de bol om en houden hem vast tussen duim en wijsvinger. Op die manier spuit de slagroom niet alle kanten op,’’ legt ze uit.

Het gebakje eten zonder te eindigen met vieze wangen, dat is volgens Verhaeg vrijwel onmogelijk. ,,Er komen hier dagelijks mensen die onder de chocola eindigen. Ik denk juist dat dat het leukste is aan de Bossche Bol. Als de wangen na het eten helemaal onder zitten, weet je zeker dat klanten écht genoten hebben.’’