Winkelend publiek in het centrum van Rotterdam. Nederlanders krijgen dit jaar flink meer te besteden, voorspelt het Centraal Planbureau. Maar daarna is de koek op. © ANP

Alleen dit jaar nog extra geld in de portemonnee, maar daarna zit er geen stijging meer in

koopkrachtNederlanders krijgen dit jaar flink meer te besteden, voorspelt het Centraal Planbureau. Maar er zit ook een fikse waarschuwing bij van de rekenmeesters: het jaar daarna zit er geen koopkrachtstijging meer in. En zeker zo belangrijk: een volgend kabinet moet juist flink op de beurs gaan letten.

Tobias den Hartog 22-02-24, 12:00 Laatste update: 22-02-24, 16:39

Dit jaar hebben Nederlanders gemiddeld 2,7 procent meer te besteden, een ‘stevige’ stijging van de koopkracht, schrijft het Centraal Planbureau (CPB) donderdag in een nieuwe raming. Onze koopkracht bereikt in 2025 het niveau van voor de koopkracht-val van 2022. En daarna is het feest ook echt over: het stijgt dan ook niet meer.

Nu is het vaak aan kabinetten om toch nog voor een plusje in de beurs te zorgen, maar dat zou wel eens lastiger kunnen worden. De jongste CPB-raming gaat namelijk gepaard met een waarschuwing aan politiek Den Haag: als er geen ‘koerscorrectie’ komt, loopt het overheidstekort ‘flink op’, aldus het CPB. Het maakt dat de formerende partijen veel minder speelruimte hebben dan ze zouden willen.

Geert Wilders (PVV) tijdens de formatie. Een volgend kabinet heeft heel wat minder speelruimte, zegt het CPB. © ANP

Al eerder voorspelde een groep topambtenaren dat de komende jaren voor 17 miljard euro moet worden bezuinigd (of extra belastingen moeten worden opgehaald). Het CPB komt met eenzelfde scenario. Het overheidstekort komt anders in 2028 uit op 3,3 procent van het bbp (bruto binnenlands product) en in 2032 zelfs op 4,6 procent van het bbp. Alle alarmen gaan af: want daarmee wordt de Europese norm van 3 procent ruim overschreden. De diagnose van het CPB is simpel: de overheidsuitgaven stijgen harder stijgen dan de inkomsten, vooral aan sociale zekerheid, zorg, defensie, asiel, klimaat en aan rente op staatsleningen.

Spanning

Daar komt bij dat de overheid er ook beter in gaat slagen om dat geld daadwerkelijk uit te geven, doordat de spanning op de arbeidsmarkt afneemt. Door personeelsgebrek bleven de afgelopen jaren miljarden op de plank liggen, omdat er wel budgetten maar geen mensen waren. Dat gaat veranderen, en zorgt mede voor hogere begrotingstekorten.

CPB-directeur Pieter Hasekamp: ,,Door een inhaalslag van de lonen en lagere inflatie krijgen huishoudens weer meer te besteden. Voor de overheid is het naar de toekomst toe juist zaak de financiën beter op orde te brengen. Het oplopende overheidstekort, maar ook arbeidsmarktkrapte en ruimtegebrek, vragen om heldere keuzes in de beleidsambities.”

Armoede

Het CPB onderschrijft overigens wel de beweringen van het kabinet dat een verdere groei van armoede is gestuit - en deze zelfs is teruggedrongen. De lage inkomens zijn er sinds 2021 duidelijk op vooruitgegaan. Vooral door de verhoging van het wettelijke minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen, maar ook door de verhoogde huurtoeslag, de arbeidskorting en het kindgebonden budget. Let wel: als een komend kabinet niet ingrijpt, loopt de armoede onder Nederlandse huishoudens op termijn wel weer licht op.

Opvallend is dat vooral hoogste inkomens de afgelopen jaren hebben ingeleverd door de torenhoge inflatie vanwege stijgende energieprijzen en duurdere boodschappen. De 20 procent rijkste Nederlanders zagen sinds 2021 2,5 procent koopkracht verdampen terwijl de 20 procent laagste inkomens er onder de streep 4,6 procent op vooruit gingen. Het ingrijpen van de overheid, via een prijsplafond en energietoeslag, heeft dus een nivellerend effect gehad.

Hoe werkt inflatie? Bekijk het in deze video:

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij. Al onze podcasts vind je op ad.nl/podcasts.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek:

Reageren kan onderaan dit artikel. Alleen reacties voorzien van een volledige naam worden geplaatst. We doen dat omdat we een debat willen met mensen die staan voor wat ze zeggen, en daar dus ook hun naam bij zetten. Wie zijn naam nog moet invullen, kan dat doen door rechts bovenaan op onze site op ‘Login’ te klikken.