Alabama stelt ingevroren embryo's gelijk aan "volwaardige kinderen", IVF-klinieken reageren verontrust

De bal ging aan het rollen in 2020. Toen gingen enkele embryo's verloren door een fout van een medewerker in een vruchtbaarheidskliniek van de stad Mobile. De werknemer nam de embryo's uit opslagbakken met vloeibare stikstof en liet ze toen op de grond vallen. Drie koppels dienden een klacht in tegen de kliniek.

Aanvankelijk kreeg de kliniek gelijk. Een rechtbank verwierp de zaak met de uitspraak dat embryo's niet als "kinderen" kunnen worden omschreven. De koppels gingen echter in beroep. Zo kwam de zaak voor het Hooggerechtshof van Alabama, dat anders oordeelde.

De rechters verwezen voor hun beslissing naar de grondwet van de staat. Een wet uit 1872 staat ouders toe "een klacht in te dienen voor de onrechtmatige dood van een minderjarig kind". Die wet zou volgens de rechters ook van toepassing zijn op ongeboren kinderen, zelfs als die zich buiten de baarmoeder van de moeder bevinden.

De rechters oordeelden daarom met een meerderheid van 7 tegen 2 dat embryo's te classificeren vallen als "kinderen". Dat betekent dat wie zich van een ingevroren embryo ontdoet, een zware straf boven het hoofd hangt in de staat. Dat zou namelijk gelijkstaan aan "unlawful death", een "onrechtmatige dood".

Wat opvalt, is dat de argumentatie van de rechters doorspekt is met religieuze verwijzingen. "Al voor de geboorte hebben alle mensen het beeld van God en hun leven kan niet vernietigd worden zonder zijn glorie uit te wissen", schreef opperrechter Tom Parker. Zijn collega-rechter Jay Mitchell stond Parker bij met de stelling dat "elk ongeboren menselijk leven heilig is".

De beslissing van het Hooggerechtshof stoot op heel wat verzet. De reactie van het Witte Huis toont de verontwaardiging bij de Democraten. "In het hele land lijden vrouwen onder de verwoestende gevolgen van de acties van de Republikeinen", zei woordvoerster Karine Jean-Pierre. Volgens haar weerspiegelt de beslissing van de hoogste rechtbank van Alabama "het soort chaos dat we verwachtten toen het federale Hooggerechtshof Roe v. Wade ongedaan maakte".

De medische wereld wijst vooral op de onduidelijkheden van de uitspraak. Wat bijvoorbeeld met embryo's die een genetische afwijking vertonen?

Zo is er het verhaal van 26-jarige Gabby Goidel, die in Alabama een IVF-behandeling is gestart. In minder dan een jaar tijd heeft zij al drie miskramen gehad. Zij kreeg de diagnose van een zeldzame ziekte, waardoor haar embryo's meer kans hebben op een genetische afwijking. Goidel heeft meerdere embryo's in koelcellen zitten, maar de dokters zouden alleen een behandeling met een gezond embryo proberen.

De familie Goidel wou dus alleen de embryo's invriezen die gezond waren en zich ontdoen van de andere. Dat zou nu tot een rechtszaak kunnen leiden. Toch is het een dure zaak om alle embryo's te houden: dat kost al snel 350 tot 1.000 dollar per jaar. Daarnaast is de beschikbare ruimte van de klinieken niet onbeperkt.

De fertiliteitsklinieken in Alabama tonen zich alvast ongerust over de uitspraak van het Hooggerechtshof. Medewerkers riskeren permanent in de gevangenis te belanden wanneer ze een fout maken. Daarnaast is de kans groot dat een behandeling nog duurder wordt dan ze al is. In de duurste gevallen komt een behandeling neer op zo'n 15.000 dollar.