Manja vloog 10 jaar op een F-16 uit Leeuwarden en was de allereerste vrouw in een gevechtsvliegtuig

Manja Blok.

Manja Blok. Foto: Marco Keyzer

De eerste operationele vrouwelijke F-16-vlieger ter wereld, Manja Blok, onder wier leiding de enige luchtaanval op Srebrenica plaatsvond, de eerste militaire handeling van Nederland na de Tweede Wereldoorlog, gaat met pensioen. „Dankzij een bon in de tv-gids ging ik bij de luchtmacht.”

Lees meer over
Leeuwarden

Blok (59) voert dinsdag haar laatste vlucht uit bij vakantievlieger Transavia, waar ze haar carrière na Defensie vervolgde. Aan het begin van de middag zal ze voor de laatste maal haar Transavia Boeing 737 parkeren op Schiphol, waarna een nieuw leven als onder meer vrachtwagenchauffeur lonkt.

Na 24 jaar als piloot in de burgerluchtvaart kan ze terugkijken op een mooie carrière. Blok, dan 23 jaar, monstert in 1987 aan bij Defensie, nadat ze als 19-jarige vlak na haar eindexamen werd afgewezen bij de Rijksluchtvaartschool. „Mijn vader was biologieleraar, maar was liever piloot geworden. Hij vond het pilotenvak wel iets voor mij, maar ik werd op alle fronten afgewezen. Met vrienden ging ik dat verwerken op vakantie in Lloret de Mar.”

Na banen in de horeca en een opleiding tot schoonheidsspecialiste valt Bloks oog een paar jaar later op een bon in de tv-gids voor de open dagen van Defensie. Als ze tijdens een bezoek aan die open dagen eenmaal heeft geproefd van de sfeer van het leger, is ze om. Uiteindelijk blijkt uit testen dat ze tevens geschikt is als jachtvlieger. „Toen stelde ik de legendarische vraag: wat is een jachtvliegtuig”, lacht Blok.

Na haar opleiding kwam ze op de vliegbasis in Leeuwarden terecht als F-16-piloot bij het beroemde 322 squadron, opgericht in 1943 en waar prins Bernhard de beschermheer van was. Daar werkte ze ruim tien jaar als jachtvlieger en ze ging op missie naar het buitenland. „Ik werd met open armen ontvangen en het werd mij enorm gegund. Mijn collega’s stonden echt wel open voor een vrouw aan boord. Ik viel natuurlijk wel op. Bij presentaties of door externen werd altijd gevraagd: kan ze wel vliegen? Als je je helm opzet en de canopy gesloten wordt van het vliegtuig, ziet niemand dat je een vrouw bent.”

In de carrière van Blok zitten veel ’eerste momenten’. Ze is de eerste operationele vrouwelijke F-16-vlieger ter wereld, tactisch wapeninstructeur en verantwoordelijk voor de eerste militaire handeling van Nederland na de Tweede Wereldoorlog bij de luchtaanval op Srebrenica in 1995 tijdens de Balkanoorlog. „Het was toen hevig frustrerend dat we geen luchtaanvallen mochten doen.

Toen dat uiteindelijk wel het geval was hebben we de intocht van de Servische generaal Mladic even tegen kunnen houden. De aanval bleek de sleutel tot snellere acties die in een aantal maanden leidden tot onderhandelingen en een vredesverdrag”, zegt Blok. Toen ze begon was de Koude Oorlog nog aan de gang, nu levert Nederland F-16’s aan Oekraïne en leidt piloten op voor de strijd met Rusland. „Ik heb mijn werk bij Defensie altijd gezien als verdediging van de vrijheid. Maar oorlog, conflict om macht en geld zitten in de mens. Het is een vicieuze cirkel.”

Burgerluchtvaart

Toen Blok moeder was geworden stapte ze in 2000 over naar de burgerluchtvaart, omdat dit beter te combineren was met zwangerschappen en een gezin. Er was een doorstroomprogramma vanuit Defensie, maar KLM kon haar destijds niet gebruiken. Bij Transavia vliegt ze al 24 jaar op de Boeing 737. „Ik was dolgraag langer doorgevlogen. Het is mooi om elke dag de puzzel weer te leggen met de bemanning, belading, het weer, de routes en de techniek. En natuurlijk de vertragingen die er soms ook zijn. Ik probeerde altijd iedereen blij en veilig van boord te krijgen. Bij Transavia heerste echt een familiegevoel.” Het bloed kruipt waar het niet kan gaan, want één zoon vliegt bij KLM en een andere zoon is in opleiding op de KLM Flight Academy.

Maar hoewel Transavia Blok de komende jaren nog goed had kunnen gebruiken, gaat ze met pensioen. Onlangs waren er gesprekken tussen de Transavia-directie en de pilotenvakbond VNV over een hogere pensioenleeftijd, maar dit is gestrand omdat de jongere piloten anders in hun carrière opgehouden worden. „Nu ben ik nog fit voor minstens vijf werkzame jaren. Daarom vind ik de pensioenleeftijd van 58 eigenlijk achterhaald.”

Vrachtwagen

Blok heeft zich onder meer in de Verenigde Staten georiënteerd op een vervolg van haar pilotencarrière, maar ze wil meer flexibiliteit. Ze heeft al voorgesorteerd op een nieuwe stap door onder meer haar vrachtwagenrijbewijs te halen en deze zomer die van schipper voor flottieljezeilen in bijvoorbeeld Griekenland.

Daarnaast is Blok vrijwillig safety manager bij de Dutch Dakota Association, het voormalige DC3-regeringsvliegtuig dat door een groep vrijwilligers wordt onderhouden en gevlogen in het weekend. „Ik ben erg graag onderweg, een doener en wil nu graag de baas van mijn eigen agenda zijn. Nu nog willen KLM en Transavia niet officieel aan de freelancers, waarmee je een aantal vluchten per jaar doet. Het zou mooi zijn als dit geregeld wordt, want het huidige starre systeem via de vakbond past niet bij de toekomst.”