De gok van 42 miljoen euro: als Julian Assange sterft, worden kunstwerken van Picasso en Rembrandt herleid tot hoopje puin

Zestien kunstwerken zitten momenteel veilig verpakt en weggeborgen in een kluis van 29 ton. Maar voor hoelang nog, is de vraag. Van zodra Assange sterft, treedt er immers een mechanisme in werking die de waardevolle creaties in korte tijd kan reduceren tot een hoopje puin.

Molodkin rekent daarvoor op een pneumatische pomp die twee witte vaten met elkaar verbindt. In de ene zit een extreem bijtende stof, in de andere een goedje dat de chemische reactie nog versnelt.

Vrijdag gaat de kluis, die in het atelier van Molodkin in Zuid-Frankrijk staat, op slot. Vanaf dan treedt elke dag een aftelklok van 24 uur in werking. In die tijdsspanne moet een naaste van Assange bevestigen dat de klokkenluider nog leeft. Als dat gebeurt, volgt er een herstart. In het andere scenario gaan de kunstwerken onherroepelijk verloren. Het project kreeg de toepasselijke naam ‘De dodemansknop’.

Het is echter niet al kommer en kwel: als Assange vrijgelaten zou worden, keren de werken gewoon terug naar hun rechtmatige eigenaar.

“In deze catastrofale oorlogstijden is het blijkbaar minder taboe om een mensenleven te vernietigen dan kunst”, klaagt Molodkin aan. “Sinds Assange opgesloten zit, is de vrijheid van meningsuiting ook steeds meer onder druk komen te staan. Dat gevoel heb ik alleszins toch heel fel.”

Assange richtte in 2006 Wikileaks op, een site waarop honderdduizenden geheime militaire en diplomatieke documenten gelekt werden. Er verscheen ook een filmpje waarop te zien was hoe een Amerikaanse gevechtshelikopter in Irak twaalf Iraakse burgers en enkele journalisten van het Britse persbureau Reuters om het leven bracht.

De Verenigde Staten zouden graag zijn uitlevering zien, maar tot nu toe zit de Australiër nog steeds opgesloten in een hoogbeveiligde Britse gevangenis. Op 20 februari wordt zijn zaak behandeld voor het Hooggerechtshof in Londen, zijn laatste troefkaart. Als Assange effectief uitgeleverd zou worden, riskeert hij 175 jaar cel. Zijn aanhangers maken zich intussen ernstig zorgen over zijn gezondheid.

Dat “onrecht” wil Molodkin nu met deze opmerkelijke actie aankaarten. Welke meesterwerken hij precies ‘gegijzeld’ houdt, blijft een mysterie. De namen van de meeste kunstenaars wil hij wel bekendmaken. Naast Picasso, Rembrandt en Warhol gaat het onder meer om Jasper Johns, Jannis Kounellis, Robert Rauschenberg, Sarah Lucas, Santiago Sierra, Jake Chapman en Molodkin zelf.

“Als het fout afloopt, zullen er meesterwerken uit de geschiedenis gewist worden. Maar niemand zal weten welke parels effectief verloren gegaan zijn”, stelt Molodkin. De inzet is dus hoog, maar emotioneel hecht hij er zelf geen enkele waarde aan. “Vrijheid is in dit geval tienduizenden keren belangrijker.”

De Rus kon voor zijn stunt op de medewerking rekenen van enkele bevriende artiesten en kunstverzamelaars. Zo was er bijvoorbeeld Giampaolo Abbondio, die met zijn galerij in Milaan de Picasso leverde. “’Ben je gek’, dacht ik eerst. Maar hoe langer ik erover nadacht, hoe meer ik tot het besef kwam dat één Assange belangrijker is voor de wereld dan de zoveelste Picasso. Ik ben van nature een optimist, in mijn gedachten heb ik het werk enkel uitgeleend. En als Assange vrijgelaten wordt, krijg ik het terug.”

“Een Picasso kan variëren van 10.000 tot 100 miljoen euro. Het aantal nullen is echter niet relevant als er ook een mensenleven in de weegschaal ligt.”

Kunstenaar Franko B stelde een van zijn beste werken ter beschikking. “Het ligt me nauw aan het hart, ik heb dus zeker niet iets gekozen dat toevallig in de hoek van mijn studio lag. Vrijheid en censuur staan erin centraal. Het is maar een kleine geste in vergelijking met wat Assange moet doorstaan.”

Molodkin is niet aan zijn proefstuk toe. Vorig jaar haalde hij nog de krantenkoppen door 25 autobiografieën van prins Harry te besmeuren met menselijk bloed. Een fors statement, nadat de royal opgebiecht had dat hij tijdens zijn diensttijd in Afghanistan 25 talibanstrijders gedood had. In 2022 had hij ook al een glazen portret van Vladimir Poetin gevuld met het bloed van Oekraïense soldaten.