‘Nederland naar 10 miljoen elektrische auto’s’, maar snelle aanleg laadpalen aan alle kanten onder druk

Om die 10 miljoen stekkerauto’s allemaal op te laden zijn over 25 jaar ruim 1,3 miljoen laadpunten nodig op publiek toegankelijke plekken, zoals op de stoep, bij restaurants of bij sportclubs. Eén probleem: de groei van het aantal laadpalen is juist afgelopen jaar teruggevallen; het aantal elektrische auto’s groeit momenteel harder dan het aantal openbare oplaadplekken.

„We liggen momenteel nog op het schema dat we in 2018 hebben uitgestippeld’’, zegt Gerben-Jan Gerbrandy, directeur van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL). Die organisatie moet de aanleg van laadpalen aanjagen, zodat die de groei van elektrische auto’s niet in de weg zit. „Maar we komen op het punt dat er meer mensen zijn die klagen dat er niet genoeg laadpalen zijn, dan mensen die klagen dat ze de parkeerplaats voor hun benzineauto kwijt zijn aan een stekkerplek.’’

Eind 2023 waren er iets meer dan 145.000 (semi)openbare laadpunten, zo’n 31.000 meer dan een jaar eerder, blijkt uit cijfers van de NAL die deze site heeft geanalyseerd. Dat is een een stijging van 27 procent, de zwakste score sinds 2018. Het aantal elektrische auto’s steeg afgelopen jaar juist met ruim een derde, tot bijna 450.000. Dat is nog zonder de plug-inhybrideauto’s — daarvan zijn er inmiddels meer dan een kwart miljoen.

Het resultaat: dringen voor stekkerrijders bij (semi)openbare oplaadpunten. Daar vallen niet alleen de stopcontacten op straat onder, die dag en nacht beschikbaar zijn, maar ook plekken waar je je auto een deel van de dag kunt ‘voltanken’ bij bijvoorbeeld restaurants, sportclubs en bouwmarkten. Het aantal volledig elektrische auto’s dat een (semi)openbaar stopcontact moet delen, is gestegen tot iets meer dan drie. Ter vergelijking: eind 2019 waren er nog twee stekkerauto’s per openbaar laadpunt.

Dat is minder een probleem in wijken waar iedereen een eigen oprit heeft en dus de ruimte om een privélaadpunt aan te leggen, maar lang niet iedereen in Nederland heeft die luxe.

Dat is nu, en de grote opkomst van elektrische auto’s moet eigenlijk zelfs nog beginnen. Maandag brengt kenniscentrum ElaadNL een nieuwe prognose naar buiten, met de groei van het elektrisch wagenpark tot 2050. De conclusie: over tien jaar wordt er geen enkele nieuwe diesel- en benzineauto meer verkocht. Niet eens zozeer vanwege het verbod op de verkoop van fossiele personenwagens, maar omdat al in 2030 stekkerauto’s even duur zijn en dus aantrekkelijk voor de consument.

Tegen 2030 rijden er 1,9 miljoen stekkerauto’s in Nederland rond, voorziet ElaadNL, die samen 1,4 miljoen stopcontacten nodig hebben: een half miljoen op openbare plekken, de rest bij mensen thuis of bijvoorbeeld op een afgesloten parkeerplaats bij bedrijven. Nog eens twintig jaar later zijn er 10 miljoen personenauto’s in ons land, allemaal elektrisch, en 4,3 miljoen laadpunten, waarvan 1,3 miljoen openbare.

Tussen 2030 en 2050 hoeven er dus relatief minder laadpunten bij, omdat de verwachting is dat stekkerauto’s dan langer kunnen doorrijden op één laadbeurt, en bovendien sneller volledig opgeladen zijn. Maar de onderzoekers van ElaadNL twijfelen openlijk of die miljoenen laadpunten er allemaal komen. „Een lastig verhaal’’, zegt Nazir Refa, een van de auteurs van de prognose, daarover. En zijn collega Daan Hammer: „Deze prognose is ook bedoeld om bij te dragen aan het bijbenen van de groei van het aantal stekkerauto’s.’’

En dan te bedenken dat mede door alle laadpalen het elektriciteitsnet nu al volloopt: in Utrecht wordt bij duizend laadpalen in de avondspits straks de stroom afgeknepen, om het net te ontzien. Eind vorig jaar heeft de NAL zelfs een handleiding opgesteld voor gemeenten over ‘netbewust laden’, omdat Utrecht niet de enige plek is waar het stroomgebruik gemanaged moet worden.

„Tot nu toe was een vol stroomnet een probleem op het hoogspanningsnet’’, zegt NAL-directeur Gerbrandy. „Maar nu zie ik ook de eerste tekenen dat het op het laagspanningsnet begint te kraken, op wijkniveau dus.’’ Behalve meer dan een miljoen openbare laadpunten moeten er dus ook flink wat transformatorstations bij. „En daarbij ga je soms op ruimtegebrek stuiten.’’

En dat is nog niet eens het enige probleem: het al jarenlange bestaande tekort aan monteurs gaat voorlopig niet weg, en dan is er nog al het papierwerk. „Het is alsof de eerste auto’s op de weg verschijnen, terwijl de regels nog zijn toegespitst op paard-en-wagen’’, zegt Gerbrandy. „Voor elke laadpaal moet een verkeersbesluit worden genomen, moet er een verkeersbord worden geplaatst en moeten er witte kruisen op de grond worden geverfd.’’

Zijn boodschap: de aanleg van laadpalen mag niet vertragen, en moet eigenlijk nog iets sneller. „Welke partijen ook in een gemeentebestuur zitten, en welke partijen er ook een kabinet formeren, die transitie naar elektrisch rijden komt er, en die mogen we niet onderschatten. En de politiek moet die transitie faciliteren.’’

In 2030 mogen er geen auto’s meer verkocht worden die rijden op fossiele brandstoffen. De productie daarvan kan door de Nederlandse overheid (wereldwijd) niet worden tegengehouden. Maar de verkoop van deze ‘oude’ auto’s wordt wel aan banden gelegd. Wat kun jij anno 2024 al doen om dit proces te versnellen? Het kopen van een elektrische auto is een heel goed idee, dat kun jij als consument doen. Het bedrijfsleven moet zorgen dat de accu’s van elektrische auto’s beter moeten worden gebouwd, efficiënter en milieuvriendelijker. En de overheid kan door middel van subsidies het gebruik en de verkoop van elektrische auto’s stimuleren.

In 2030 mogen er geen auto’s meer verkocht worden die rijden op fossiele brandstoffen. In deze aflevering van Kantelpunt wordt besproken hoe het doel bereikt kan worden om allemaal elektrisch te rijden in 2030: