Ronald Plasterk, een ijdele draaikont
Fons Kockelmans
Scène uit The Great Dictator (Charles Chaplin, 1940).
Zelden ben ik zo verbaasd geweest als toen de PvdA in 2007 haar kandidatenlijst voor het kabinet Balkenende IV bekendmaakte. Ronald Plasterk zou minister worden (van Onderwijs, maar dat doet er in dit verband niet zo veel toe). Plasterk? Had die zich in 2005 als columnist en politiek agitator niet heftig verzet tegen de Europese grondwet? Vond die de Europese Unie niet ‘een bemoeizuchtige en bureaucratische moloch’? Terwijl de PvdA – zowel destijds als nu – toch volledig achter de EU stond en dat als toekomstige regeringspartij ook zou uitdragen (het CDA, waarmee ze een coalitie vormde, trouwens ook). Een royement als lid zou ik voor Plasterk nog begrijpelijk hebben gevonden, maar regeringsverantwoordelijkheid?
Een bewijs dat ik Plasterk slecht kende. Want de nieuwe bewindsman ontpopte zich na zijn toetreding tot het kabinet als een rechtgeaarde opportunist. Hij werd onmiddellijk warm voorstander van het Europese samenwerkingsverband. Al zijn kritiek op de grondwetstekst in de referendumcampagne bleek glad vergeten. Het nieuwe EU-verdrag, dat in de plaats kwam van de gesmade grondwet, werd door hem van harte omarmd.
Nederland had – ja, dat beweerde hij – heel veel binnengesleept met het (als twee druppels water op de Europese grondwet lijkende) document. Er was sprake van ‘een grote verbetering’. Een nieuw referendum zou er niet komen, want ‘je kunt er niet nog eens over onderhandelen’.
Trouwe EU-lakei
Plasterk liet het niet bij deze mooie woorden. Hij liep als minister in Brussel de deuren plat om met een onderdanige glimlach de trouwe EU-lakei te spelen, zoals dat een geboren kameleon betaamt. Hij gedroeg zich al met al als een super-Europeaan.
Het kabinet-Balkenende IV hield het niet heel lang vol, waarna de PvdA op een zijspoor belandde. Plasterk werd Kamerlid (en woordvoerder Financiën). In 2012 probeerde hij partijleider te worden. Hij moest het afleggen tegen Diederik Samsom, maar eindigde met bijna een derde van de stemmen niettemin als tweede. De PvdA – toen nog een grote partij – kwam in het tweede kabinet-Rutte en mocht bewindslieden leveren. Een nieuw ministerschap voor Plasterk lag in het verschiet. Dit keer kreeg hij Binnenlandse Zaken.
Een enorm succes was dit niet. Integendeel zelfs, al werd hij door GeenStijl liefkozend ‘ome Roon’ gedoopt. Zijn plan voor een bestuurlijke herindeling, met superprovincies, mislukte deerlijk.
Veel reden om met nostalgie terug te blikken op zijn politieke carrière had Plasterk dan ook niet toen hij in 2017 Den Haag noodgedwongen de rug toekeerde. Hij ging weer terug naar de biologische wetenschap waar hij vandaan kwam, maar die kennelijk veel minder zijn liefde had dan de politiek.
Leuterpraatjes
Het bloed kroop dan ook weldra op plekken waar het niet gaan kon. In 2020 maakte Plasterk opnieuw zijn opwachting in de politieke arena. Dat wil zeggen: hij werd columnist bij De Telegraaf. Eenmaal per week mocht hij zijn leuterpraatjes kwijt in deze krant van Wakker Nederland.
Vanaf dat moment gingen alle remmen los. Plasterk zorgde voor aanzienlijk anti-links rumoer. Het klimaatbeleid (Europees vormgegeven door zijn aartsvijand Frans Timmermans, met rugdekking van Samsom) deugde voor geen meter. Kernenergie was de oplossing. De redactie van De Telegraaf drukte het graag af, want dat was – allerminst toevallig – ook haar standpunt. En zeker niet dat van de PvdA.
Het migratiebeleid kreeg van Plasterk eveneens een flinke veeg uit de pan. Ook daarmee ging hij lijnrecht tegen de PvdA in. Volgens hem is die partij vervreemd van ‘de gewone mensen’. Gewone mensen zijn volgens Plasterk kennelijk racisten, maar dat schreef hij natuurlijk niet. De Gezond-Verstandskrant zou het vermoedelijk ook niet zonder meer hebben afgedrukt.
Ome Roon
Uit het bovenstaande valt te concluderen dat Plasterk een ijdele draaikont is, altijd bereid zijn zienswijze aan te passen aan de omstandigheden, zeker als dat goed uitpakt in de publiciteit. Ik was dan ook helemaal niet zo verrast dat hij – na het al heel snel mislukken van Eerste Kamerlid Gom van Strien – door de PVV werd aangezocht als verkenner/informateur. Weliswaar is hij formeel – voor zover ik weet – nog steeds lid van de PvdA, maar wat opinies betreft hoort hij veel meer bij de PVV thuis. Van die partij kun je overigens geen lid worden, anders zou hij zich misschien aanmelden.
In zijn column in De T. schreef Plasterk kort na de verkiezingen van november dat de formatie van een centrumrechts kabinet ‘niet enorm ingewikkeld is’ en ‘niet heel erg lang hoeft te duren’. We weten inmiddels dat het tot stand komen van zo’n regering wel degelijk heel wat voeten in de aarde heeft. De formatie zal daarom waarschijnlijk nog vele maanden in beslag nemen. En dan komt er naar verwachting een minderheidskabinet, dat vlug zal vallen. Maar dat ome Roon waarschijnlijk als premier heeft, dat wel. Want wie zou er anders zijn vingers aan willen branden?
Fons Kockelmans (1952) werkte lange tijd bij het ANP, vooral als politiek verslaggever. Later publiceerde hij onder meer op Joop, Historiek en The Post Online.
Fons Kockelmans, 09.02.2024 @ 11:15
RSS