Huisartsen zagen sinds augustus 2023 meer patiënten met een longontsteking dan in vorige jaren. Vooral de stijging van longontstekingen bij kinderen en jongeren tussen de 5 en 25 jaar was opvallend. Keel- en neusmonsters van tientallen patiënten zijn sinds december in het laboratorium onderzocht. Daaruit blijkt dat meerdere virussen en bacteriën hoogstwaarschijnlijk verantwoordelijk zijn voor de stijging van het aantal longontstekingen. Er is dus niet één virus of bacterie verantwoordelijk. De stijging zorgde niet voor een grote toename van patiënten die in het ziekenhuis moesten worden opgenomen en lijkt over zijn piek heen.
In het begin viel vooral de stijging van het aantal longontstekingen bij kinderen van 0-4 jaar op. Later steeg ook het aantal kinderen van 5-14 jaar en jongvolwassenen van 15-24 jaar met een longontsteking. Om beter zicht te krijgen op de oorzaak stuurden huisartsen van de Nivel Peilstations extra keel- en neusmonsters van patiënten met longontsteking naar het RIVM. In totaal zijn van oktober 2023 tot en met januari 2024 132 monsters ingestuurd en onderzocht.
Figuur 1: aantal kinderen en jongeren met een longontsteking bij de huisarts, per week
Sla de grafiek Aantal kinderen en jongeren met longontsteking bij de huisarts over en ga naar de datatabelFiguur 1: aantal kinderen en jongeren met een longontsteking bij de huisarts, per week (bron: Nivel)
Onderzoek in het laboratorium
Het RIVM heeft onderzocht welke luchtwegvirussen en bacteriën die een longontsteking kunnen veroorzaken in het neus- en keelslijm zaten.
Aantal personen met longontsteking in leeftijdsgroep
Sla de grafiek Aantal personen met longontsteking in leeftijdsgroep over en ga naar de datatabelFiguur 2: Aantal patiënten met longontsteking uit de Nivel huisartsen peilstations in verschillende leeftijdsgroepen die het RIVM onderzocht
Resultaten kinderen 0-4 jaar
In de monsters werden vaak meerdere virussen en bacteriën aangetoond. Bij de jongste kinderen (0-4 jaar) kwam RS (respiratoir syncytieel)-virus vaak voor. Dit virus is een bekende verwekker van longontsteking bij jonge kinderen. Ook de bacterie Haemophilus influenzae kwam vaak voor in deze leeftijdsgroep. Deze bacterie werd ook vaak gevonden bij patiënten van 65 jaar en ouder.
Resultaten kinderen 5-14 jaar en jongvolwassenen 15-24 jaar
Bij de oudere kinderen en jongvolwassenen in de leeftijd van 5-14 en 15-24 jaar is de bacterie Mycoplasma pneumoniae vaak gevonden. Dit past bij de signalen van de laboratoria die de bacterie in dezelfde periode ook vaak zagen. De bacterie werd ook in andere Europese landen en China genoemd als een van de oorzaken van de stijging van het aantal longontstekingen.
Grafiek: Aantal patiënten met longontsteking
Sla de grafiek Percentage patiënten met longontsteking over en ga naar de datatabelFiguur 3: Percentage patiënten met longontsteking positief voor een bacterie of bacteriën en/of virus of virussen die longontsteking kunnen veroorzaken (selectie van belangrijkste virussen en bacteriën getoond)
Andere informatiebronnen
Ook uit andere informatiebronnen blijkt dat er niet één virus of bacterie verantwoordelijk is voor de stijging van het aantal longontstekingen. De stijging zorgde niet voor een grote toename van ernstig zieke patiënten die in het ziekenhuis moesten worden opgenomen. Wel gaat het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ (Wilhelmina Children's Hospital)) samen met enkele andere ziekenhuizen en het RIVM voor langere tijd onderzoek doen naar ernstige complicaties bij kinderen en jongeren die in het ziekenhuis komen met een longontsteking.
Zicht houden op luchtweginfecties
Het verzamelen van extra monsters voor het tijdelijke onderzoek is afgerond. Huisartsen van de Nivel Peilstations sturen geen extra keel- en neusmonsters van patiënten met longontsteking meer op voor onderzoek. Het RIVM blijft volgen welke virussen en bacteriën zorgen voor luchtweginfecties in Nederland.