De makers van de politieserie Flikken Rotterdam, die inmiddels zeven seizoenen telt, komen nog elke keer even bij de burgemeester op de koffie, vertelde Ahmed Aboutaleb onlangs, een tikje trots. Voordat ze weer achter criminelen aanjagen door de Maasstad.
Intussen heeft de werkelijkheid die tv-serie, het rauwere broertje van Flikken Maastricht, allang ingehaald. De stad staat op zijn kop sinds de dodelijke explosie in een bedrijfspand op Zuid – vermoedelijk een drugslab. Het gat dat de knal in de straat sloeg ziet eruit als een war zone.
De explosie is het voorlopige dieptepunt in een reeks die Rotterdam nu al maanden plaagt, een waar „bombardement”, zoals het met flegmatiek gevoel voor historie heet. In september was het vijf keer raak in één nacht in portieken, bij woningen en een café – vier keer op Zuid, de sociaal kwetsbare helft van ‘Manhattan aan de Maas’. Over het jaar gezien (378 ontploffingen) ging Rotjeknor met gemak op kop.
Rotterdam hééft het dus weer eens. In een reportage in de Volkskrant was een locatiescout van een andere misdaadserie, Santos, dolenthousiast over de stad, vooral over de „groezelige postkantoren en drankenhandels”. Toch een heel ander soort city marketing dan de leuke koffiemokjes die je daar op het Centraal Station kunt kopen.
Een groot deel van de Rotterdamse sores komt op conto van sociale ellende én de ontwrichtende drugshandel. De renovatie van Zuid levert maar traag resultaten op. Biedt regulering van drugs soelaas, zoals burgemeester Halsema van Amsterdam onlangs opperde? Er schijnt groeiende consensus te zijn onder ambtsdragers in grote steden dat de war on drugs de afgrond alleen maar dieper maakt.
Aan de andere kant, bij media-pleidooien voor regulering of legalisering ligt het accent vaak op de binnenlandse consumptie. Los van morele vragen daarbij, het leeuwendeel van de Nederlandse drugsmarkt bestaat uit doorvoer en export. Hoezo zou binnenlandse regulering dan criminelen ‘de wind uit de zeilen nemen’? Gaat de GGZ toezicht houden op de Poolse of Australische gebruikersmarkt?
Uitzichtloze repressie is geen fijn alternatief. Maar het Rotterdamse drama kan wel reden zijn de zaak hoger op de agenda te plaatsen, bijvoorbeeld door samenwerking tussen politie en verhuurders aan te scherpen om drugslabs op te sporen en te weren. Naast repressie: steun voor de burgemeesters en sociaal beleid voor de grote steden. Uit voorzorg, want de krachtmeting tussen overheid en drugscriminaliteit kan – zie andere landen – sinister uitpakken: een maffia die straten overneemt en de staat het nakijken geeft.
Is er een beste uitweg? Er zal, valt te vrezen, nog meer ontploffen in Roffa voordat die is gevonden.