Apple buigt voor de EU en opent de iPhone voor concurrentie

Al gaat het onder protest, de Amerikaanse techgigant Apple verslapt zijn ijzeren greep op de iPhone. Zo is de App Store straks niet langer de enige plek waar je nieuwe software kunt downloaden. Ook verliest Apple het alleenrecht op contactloos betalen bij de winkelkassa. Tot nu toe kunnen iPhone-gebruikers daarvoor alleen Apple Pay gebruiken, maar vanaf 7 maart is er meer te kiezen.

De aanleiding voor deze aanpassingen is de nieuwe Europese wet die de macht van grote techbedrijven probeert in te perken. Deze Digital Markets Act (DMA) geldt vanaf 7 maart. Apple ging in beroep tegen de wet maar maakte donderdag alsnog bekend dat de iPhone in de EU gaat veranderen.

Sinds het begin van de App Store, in 2008, bepaalt Apple de spelregels en de tarieven in zijn eigen downloadwinkel. Het is inmiddels een machtig distributiemiddel: in 2022 ging er 1.100 miljard dollar om in de App Store, waarvan ruim 200 miljard aan advertenties en digitale goederen en diensten.

Apple vraagt als winkelbeheerder 15 tot 30 procent commissie voor de betaalde apps en diensten die er verkocht worden. Dat tikt aan: de inkomsten uit ‘diensten’, waar de App Store onder valt, bedroeg in het laatst gerapporteerde kwartaal 22,3 miljard dollar. Dat is ongeveer een vierde van Apples totale kwartaalomzet.

Monopoliepositie

Hoewel Apple ontkent dat het zijn monopoliepositie op de iPhone misbruikt, stapelden de bezwaren hierover zich op. In Nederland oordeelde de Autoriteit Consument en Markt twee jaar geleden dat de voorwaarden van de App Store ‘onredelijk’ zijn omdat al het betalingsverkeer via Apple loopt.

Ook de EU beschuldigt Apple van machtsmisbruik in de App Store, aangespoord door muziekdienst Spotify en gamemaker Epic (van het populaire spel Fortnite). Epic is in de VS verwikkeld in een rechtszaak met Apple omdat het geen eigen downloadwinkel op iPhones mocht installeren. Fortnite verdween van de iPhone, maar kan nu zijn comeback maken in de EU.

Epic-baas Tim Sweeney was toch teleurgesteld in de aanpassingen die Apple aankondigde. In een bericht op X noemde hij ze „kwaadaardig” en een „nieuwe horrorshow”, omdat Apple nog allerlei eisen stelt aan concurrerende softwarewinkels.

De aanpassingen zitten in de nieuwe versie van besturingssysteem iOS, 17.4. Apple doet een knieval met tegenzin. „Ondanks de beperkingen van de DMA proberen we de Europese gebruiker toch zo goed mogelijk te beschermen en veilig te houden”, schrijft Apple in een toelichting.

Buiten de officiële downloadwinkel om software installeren kan risicovol zijn, stelt Apple, omdat het bedrijf dan niet zelf elke app kan controleren op kwaadaardige code of privacyschendingen.

Er gelden in de App Store strenge regels voor apps die volgens Apple niet door de beugel kunnen. De iPhone-maker moet straks toezien hoe alternatieve downloadwinkels hun eigen maatstaven zullen hanteren en het minder nauw zullen nemen met bijvoorbeeld porno-apps

Al raakt Apple de inhoudelijke controle kwijt, het dwingt wel af dat elke app gecontroleerd wordt op kwaadwillende software. Om fraudeurs te weren, moeten de alternatieve downloadwinkels elk jaar hun financiële gezondheid komen bewijzen bij Apple. De eis: minstens een miljoen euro in kas, met een stempel van de bank.

De commissie voor Apple wordt verlaagd naar 10 tot 17 procent. Ontwikkelaars die via Apples betaalsysteem afrekenen betalen 3 procent extra. Maar populaire apps die via een alternatieve downloadwinkel distribueren, moeten Apple 50 cent betalen, elke keer als het programma geïnstalleerd wordt. Zulke hindernissen maken het voor softwaremakers minder aantrekkelijk om buiten de App Store om te werken. Het tarievenstelsel is zo ingewikkeld dat Apple er maar een rekenmachine voor ontworpen heeft.

De veranderingen in de telefoon gaan verder dan de downloads. De EU dwingt Apple zijn betaalchip, gemaakt door het Nederlandse NXP, vrij te geven voor concurrerende apps naast Apple Pay. In september vorig jaar zei Apple-topman Tim Cook in NRC dat hij de contactloze bankpas voldoende concurrentie vond. „De betaalmarkt is een zeer concurrerende omgeving”, aldus Cook.

Alternatieve webbrowsers worden niet langer verplicht Apples onderliggende technologie te gebruiken. Dat betekent dat de standaard Safari-browser meer concurrentie krijgt.

Alleen in de EU

In 2023 was Apple de grootste leverancier van smartphones ter wereld en werden er meer iPhones verkocht dan telefoons van Samsung of de Chinese concurrentie. Ook in China bleek de iPhone het meest verkochte toestel.

Er zijn wereldwijd ongeveer anderhalf miljard iPhone-gebruikers. De Europese Unie telt er ruim 100 miljoen – iets minder dan één op de vier inwoners. In Nederland, net als in Zweden, koos meer dan de helft van smartphonegebruikers voor een iPhone.

Lees ook Europa wil Big Tech temmen met een nieuwe wet. Wat houdt die in en wat merkt de gebruiker ervan?

Buiten de EU blijven de Apple-regels voorlopig even strikt als voorheen: zolang er geen wettelijke dwang is, zal het bedrijf niet uit eigen beweging de regels versoepelen. Maar ook de VS, Zuid-Korea, Japan en het Verenigd Koninkrijk maken aanstalten om het machtsmisbruik rond de iPhone aan te pakken. Het blijft niet bij deze ene knieval.