In het gebied waar de mammoet rondwandelde zijn namelijk ook opvallend veel archeologische vondsten gedaan. En dat is geen toeval…
Ontmoet Élmayųujey’eh, of ‘Elma’ zoals ze ook wel wordt genoemd: een 20-jarige vrouwelijke wolharige mammoet die al jaren wordt onderzocht door wetenschappers. Het gaat de onderzoekers hierbij niet noodzakelijk om de mammoet zelf, maar vooral om degenen die op de mammoet jaagden. Door Elma’s reis meer dan 1000 km door heel Alaska en Noordwest-Canada vast te leggen, hebben wetenschappers nu een belangrijke ontdekking gedaan: langs haar wandelroute zaten tal van eeuwenoude nederzettingen. Deze zijn zó oud dat ze waarschijnlijk zijn gebouwd door de eerste mensen die de Beringlandbrug overstaken, die het huidige Siberië en Alaska met elkaar verbond. Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Science Advances.
Swan Point
Het langdurige onderzoek begon toen wetenschappers in 2009 een slagtand vonden van Elma bij Swan Point. Swan Point ligt in de binnenlanden van Alaska, en is bijzonder omdat dit één van de oudste archeologische sites in de omgeving is. In dit gebied liggen dan ook niet alleen resten van mammoeten, maar ook van mensen. Wetenschappers denken nu te weten waarom: wolharige mammoeten hadden vaste plekken waar ze rondliepen, en het is dan ook op deze plekken waar we de vroege nederzettingen kunnen vinden. Wetenschapper Audrey Rowe heeft meegewerkt aan het onderzoek. Ze laat weten: “Elma begaf zich vooral in het gebied met de meeste archeologische vindplaatsen in Alaska. Het lijkt er dan ook op dat veel vroege mensen zich vestigden in gebieden waar mammoeten vaak voorkwamen.”
Slagtand
De wetenschappers hebben de reis van Elma uitgestippeld door te kijken naar de verschillende laagjes waaruit haar slagtand was opgebouwd. Slagtanden van mammoeten groeiden namelijk net zoals bomen: elk jaar komt er een nieuwe laag over de huidige slagtand en dus komt er een ‘ring’ bij. De chemische samenstelling van deze ring is afhankelijk van het soort voedsel dat zo’n mammoet in een jaar had gegeten, en door deze ringen te bestuderen werd het dan ook uiteindelijk mogelijk om te bepalen waar Elma allemaal moet zijn geweest.
Het is niet voor niets dat wetenschappers zoveel moeite hebben gedaan om de wandelroute van Elma vast te leggen. Ten eerste vertelt het wetenschappers meer over het gedrag van wolharige mammoeten. Dat is hard nodig, omdat het extreem moeilijk is om hier onderzoek naar te doen. Ten tweede hebben wetenschappers nu kunnen achterhalen dat het waarschijnlijk is dat vroege mensen inspeelden op het gedrag van wolharige mammoeten door hun jachtkampen te bouwen op plekken waar mammoeten vaak langs kwamen en verbleven. Er werd in 2009 dan ook nog veel meer gevonden dan alleen Elma’s slagtand; ook werden er resten van kampvuren, gereedschap van steen en restanten van ander wild gevonden op dezelfde plekken. Wetenschapper Ben Potter heeft meegewerkt aan het onderzoek en benadrukt: “dit gevonden bewijs onthult een patroon waaruit we kunnen opmaken dat mensen vaak op mammoeten jaagden.”
Prehistorische snack
Dat jagen werd overigens steeds makkelijker voor de vroege mens: door veranderingen in het klimaat veranderden de weidse graslanden van Alaska in gebieden met dichte bossen. Potter sluit af: “Tegen het eind van de ijstijd zorgde klimaatverandering ervoor dat het open landschap fragmenteerde. Dit zorgde ervoor dat mammoeten zich minder goed konden bewegen, waardoor ze een makkelijkere prooi werden voor mensen.” Uiteindelijk is ook Elma op zo’n manier aan haar einde gekomen; als prehistorische snack voor onze voorouders.
