De Amerikaanse presidentskandidaat Robert F. Kennedy Jr. is een voorbeeld van een linkse beroemdheid die op bepaalde vlakken steeds rechtsere standpunten inneemt. Bron afbeelding: Wikimedia Commons / Gage Skidmore.
Wat gebeurt er wanneer linkse beroemdheden rechts worden?
Links staat voor een nieuwe uitdaging die haar activisten verontrust. In de afgelopen jaren zijn veel vooraanstaande linkse figuren, schrijvers en politici naar rechts overgelopen. Ze zijn overgelopen naar de andere kant. Linksmensen die zich schamen weten niet wat ze ermee aan moeten. [John Horvat geeft Amerikaanse voorbeelden, maar ook in Nederland zien we dit: zie Ronald Plasterk - red.]
Robert F. Kennedy Jr.
In een opiniestuk in The New York Times stelt columniste Michelle Goldberg een aantal soul-searching vragen over wat de oorzaak is van de verschuiving en waarom het belangrijk is. Ze citeert een uitgebreid rapport in de bekende linkse publicatie In These Times, die de verhalen vertelt van overlopers zoals voormalig milieuactivist Robert F. Kennedy Jr., Occupy Wall Street-activist Matt Taibbi of links-feministisch schrijfster Naomi Wolf.
'Down the rabbit hole'
"Bijna iedereen met wie ik praat, vertelt me over mensen die ze zijn kwijtgeraakt 'down the rabbit hole' - ouders, broers en zussen, beste vrienden, maar ook vroeger vertrouwde intellectuelen en commentatoren," schrijft de bekende linkse schrijfster Naomi Klein. "Mensen die ooit vertrouwd waren, zijn onherkenbaar geworden."
Omgaan met overlopers
De standaard linkse manieren om met overlopers om te gaan - ontkennen en belasteren - zullen niet werken. Links kan deze figuren niet zomaar afschrijven omdat het bekende mensen zijn met een grote aanhang. Gezien hun bijdragen aan de beweging kunnen ze niet beweren dat ze nooit echte linkse mensen zijn geweest. De auteurs van In These Times merken op dat veel van deze mensen ook intieme vrienden zijn "die je met moeite kunt vasthouden ondanks hun groeiende trouw aan angstaanjagende ideeën."
Lees ook: Hoe links vrijheid in tirannie veranderde
Crisis op links
Er is iets misgegaan met links. Om de crisis te verklaren moet links gekoesterde mythes tegenspreken, haar utopische toekomstvisies laten varen en op zoek gaan naar nieuwe manieren om de werkelijkheid te beschrijven. In het artikel van Goldberg wordt beweerd dat er drie problemen zijn die links teisteren en die de afvalligheid van haar beroemdheden helpen verklaren. Ze vereisen allemaal dat er buiten de oude orthodoxie wordt gehandeld.
Een onwelkome cultuur
De eerste is dat de rechtse cultuur gastvrijer is dan de linkse. Wie rechts benadert, wordt beter behandeld - al zegt ze het niet - met christelijke naastenliefde. Links heeft niets vergelijkbaars binnen haar gelederen. Het is moeilijk om het toe te geven, maar de onwelkome cultuur van links kan nogal vervelend, sarcastisch en grof zijn.
Verloren hoop voor de toekomst
Het tweede probleem is ernstiger en dieper. De marxistische dialectische theorie stelt dat de geschiedenis voortdurend evolueert en vooruitgang boekt naar steeds grotere vormen van vrijheid en gelijkheid. De geschiedenis werkt echter niet mee aan deze fatalistische visie op de geschiedenis (lees bijvoorbeeld Roe v. Wade). Er is dus "een crisis in het geloof in de mogelijkheid van vooruitgang".
Geen concrete plannen
Alles lijkt vast te zitten. Links zit vast in het ontwikkelen van beleidsideeën die de huidige problemen aanpakken, maar kan geen overtuigende visie op de toekomst ontwikkelen. Links weet wat ze wil ontmantelen: traditie, patriarchaat, het kerngezin, eigendom en kapitalisme. Ze hebben echter geen geloofwaardig plan voor een radicale transformatie van de samenleving. Alles is gehuld in abstract marxistisch jargon met weinig praktische toepassingen. Daarom verliezen sommige activisten de hoop en kijken ze elders, ook naar rechts.
Het rechtse voordeel
Mevrouw Goldberg beweert dat rechts op dit gebied een voordeel heeft ten opzichte van links. Rechts hoeft geen abstracte visie op de toekomst te presenteren. Het biedt de zekerheid van een terugkeer naar een vroegere christelijke orde. Links mag deze orde dan wel haten en verdraaien, maar het kan het bestaan en de controleerbare beweringen ervan niet ontkennen. Deze christelijke orde wijst op zeer aantrekkelijke historische prestaties, culturele ontwikkelingen en heldendaden. Conservatieven kunnen hun toevlucht nemen tot de herinneringen aan gelukkiger tijden. De herinneringen van links aan utopische nachtmerries uit het verleden, zoals het communisme, zijn niet zo gelukkig...
Lees ook: Alleen de christenheid is de oplossing voor de problemen van onze tijd
De behoefte aan mooie dromen
Het verlies van hoop versplintert links. Het ophalen van herinneringen verenigt rechts. Het rapport van In These Times beweert: "We zijn getuige geweest van meer rechtse facties die samenkwamen dan dat ze uiteenvielen, waarbij ze hun verschillen opzij zetten en nieuwe en lelijke dromen overnamen", die zij als mooi beschouwen. Mevrouw Goldberg klaagt dat "links zelf mooie dromen nodig heeft".
Dromen of sterven
Alle sociale entiteiten of bewegingen hebben dromen nodig, die kunnen worden gedefinieerd als een onmisbaar vermogen om zichzelf een toekomst voor te stellen waarin zowel rekening wordt gehouden met de praktische middelen die voorhanden zijn als met een hoger ideaal. Samenlevingen die niet dromen zijn gedoemd om te sterven.
Irving Kristol
"We kennen geen enkele menselijke gemeenschap waar mensen niet dromen," schrijft Irving Kristol. "Dat wil zeggen, we kennen geen enkele menselijke gemeenschap waarvan de leden geen visie op perfectie hebben - een visie waarin de frustraties die inherent zijn aan onze menselijke conditie worden opgeheven en overstegen.
Waarom beroemdheden links laten liggen
Dit gebrek aan een droom duidt op een diepe crisis binnen links die niet onderschat mag worden. Het is een existentieel probleem dat links achterlaat zonder een haalbaar doel. De voorbije noties van socialistische utopieën ontrafelen zich in een wakkere nachtmerrie van identiteitspolitiek en irrationeel discours dat niemand aantrekt. Beroemdheden verlaten links omdat er niets meer is dat hun rationele geesten aanspreekt. De socialistische agenda is hol, onwelkom en onsamenhangend.
Mooie dromen
Ondanks al haar gebreken zoekt de rechtse visie nog steeds naar mooie dromen. Ze kan altijd een beroep doen op die stoutmoedige droom van een orde die zich richt op Christus Die het Westen zo transformeerde.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org.
Laatst bijgewerkt: 11 januari 2024 14:38