Vorige week wandelde ik door het Paleis op de Dam. Ik was er ruim vijfentwintig jaar niet meer binnen geweest, al fiets ik er dagelijks langs. Er zijn weinig gebouwen in Amsterdam die zo weinig uitnodigen tot een bezoek als het Koninklijk Paleis. Ik denk dat de meeste bewoners niet eens weten dat je er naar binnen kunt.
Honderdvijftig jaar deed het gebouw dienst als stadhuis, het trotse symbool van een stad waar de burgers het voor het zeggen hadden en niet een koningin of keizer. Je kon er zo binnenlopen, hup, trap op naar de Burgerzaal. Praatje maken met andere stadsbewoners, even langswippen bij een van de gemeentelijke diensten aan de omliggende galerijen.
Wat een fantastische plek is die Burgerzaal, realiseer ik me terwijl ik er rondloop. Een kolossale ruimte, schitterende lichtval en decoratie. Iedere Amsterdammer zou hier een paar keer per jaar moeten komen. Maar ja, sinds het gebouw in 1815 werd overgedaan aan de Oranjes als ‘ontvangstpaleis’, komt er weinig volk meer. Buitenlandse toeristen voor de Burgerzaal. Af en toe een staatsbanket plus logeerpartij voor een bevriend staatshoofd. Eens per decennium zwaaien vanaf het balkon bij een troonswisseling of koninklijk huwelijk.
Er bestaat een traditie van Amsterdammers die vinden dat het Paleis weer stadhuis moet worden. Vaak zijn dat Provo’s, krakers of Geert Mak, maar soms komen de plannen ook uit onverwachte hoek. Zoals van CDA’er Diederik Boomsma, de enige conservatief in de Amsterdamse raad.
Vijf jaar geleden stelde Boomsma samen met GroenLinks en de SP voor om het Paleis – met name de Burgerzaal – weer te openen voor gemeentelijke functies. Huwelijken, naturalisatieceremonies, ontvangsten van de burgemeester. In de galerijen kantoren voor de burgerlijke stand. De overige 70 procent van het gebouw – ook nu gesloten voor publiek – zouden de Oranjes gewoon mogen houden.
De 750e verjaardag van de stad in 2025 zou een uitgekiend startpunt zijn voor dit tweede leven als stadspaleis, vonden Boomsma c.s. Maar inmiddels zijn er nog tien maanden te gaan tot de aftrap van het jubeljaar, en tussen de geplande festiviteiten zie ik niets staan over het Paleis/stadhuis.
Tja, zegt Boomsma als ik hem spreek over de telefoon, er was destijds het nodige enthousiasme maar burgemeester Femke Halsema ving bot bij de eigenaar van het Paleis: het Rijk. De raadsleden zouden met een nieuw voorstel komen. En toen was het ineens 2024.
Toch gelooft Boomsma nog steeds dat het kan, het stadhuis „weer een beetje teruggeven” aan de bewoners. „Het gaat absoluut een keertje gebeuren.” Zelf kan hij de lobby alleen niet meer ter hand nemen. In oktober vorig jaar nam hij afscheid van de raad, want hij stond op de kandidatenlijst van Omtzigts NSC. Zijn raadszetel gaf hij terug aan het CDA, de Kamerzetel liep hij nèt mis.