Honderden zwart geklede manifestanten brengen fascistische groet in Rome: "Dit lijkt wel 1924"

Het zijn opmerkelijke beelden die te zien zijn op sociale media. Honderden in het zwart geklede manifestanten, opgesteld in lange kaarsrechte rijen, brengen de fascistische Romeinse groet in het centrum van de Italiaanse hoofdstad.

Ze herdenken een aanslag die 46 jaar geleden, op 7 januari 1978, plaatsvond in de Via Acca Larentia. Drie jonge activisten van Fronte della gioventù, de jongerenbeweging van de neofascistische partij MSI, werden doodgeschoten. Twee van hen vermoedelijk door extreem-linkse terroristen, een derde door een politiekogel tijdens oproer die was ontstaan.

Het was een van de zovele gewelddadige incidenten en aanslagen die tekenend waren voor de "anni di piombo", de loden jaren. De periode van de late jaren 60 tot de jaren 80 was er een van politieke onrust, waarbij zowel extreem-links als extreem-rechts terreur zaaiden in Italië. 

De aanslag van 1978 werd eerder op de dag herdacht tijdens een officiële plechtigheid. Functionarissen van de stad Rome en de regio Lazio legden een bloemenkrans neer op het plein waar de schietpartij destijds plaatsvond.  

Elders in de stad, bij het voormalige hoofdkwartier van de MSI, volgde de herdenking door neofascisten. Op beelden is te zien hoe honderden in het zwart geklede manifestanten de oproep "Voor alle gevallen kameraden" beantwoorden met "Presente" (aanwezig). Daarbij steken ze samen hun rechterarm op: de fascistische Romeinse groet. Ze herhalen die drie keer, en gaan daarna uiteen. 

De neofascistische bijeenkomst is overigens niets nieuws. Ieder jaar wordt de "aanslag van Via Acca Larentia" op dezelfde manier en op dezelfde plaats herdacht. 

Dat lokt traditioneel verontwaardiging uit. Dit jaar is dat niet anders. "Dit is Rome in 2024, maar het lijkt wel 1924", reageert Elly Schlein, kopstuk van de sociaaldemocratische oppositiepartij Partito Democratico (PD), met een verwijzing naar de gloriedagen van de fascistische dictator Benito Mussolini. "Dit is onaanvaardbaar. Neofascistische groeperingen moeten ontbonden worden, zoals de grondwet voorschrijft."

"Dit is een onaanvaardbare schande in een Europese democratie", zegt Carlo Calenda van de centrumpartij Azione.  

De oppositie roept premier Giorgia Meloni op om zich uit te spreken en maatregelen te nemen. Want wél nieuw - of althans sinds het najaar van 2022 - is dat Italië nu een premier heeft die als tiener zelf aangesloten was bij de jongerenafdeling van de neofascistische MSI.

De MSI - Movimento Sociale Italiano - werd na de Tweede Wereldoorlog opgericht door aanhangers van Mussolini. De partij vervelde in 1994 tot de Alleanza Nazionale (AN), die formeel afstand nam van het fascisme. Veel AN-aanhangers zouden later weliswaar hun toevlucht nemen tot Fratelli d'Italia (Broeders van Italië), de nieuwe partij die in 2012 werd opgericht door Meloni. Officieel heeft die de banden met het fascisme doorgeknipt, maar openlijke sympathieën van partijleden voor het fascisme lijkt Meloni toch wel te tolereren of te vergoelijken.      

Meloni heeft nog altijd niet gereageerd op het tafereel van gisteravond in Rome. "Dat is toch wel opvallend, want Meloni reageert op heel veel dingen. Gisteren deelde ze nog een boodschap om de nationale dag van de Italiaanse vlag te vieren", zegt Mieke Strynckx, die Italië volgt voor VRT NWS, in "De wereld vandaag".

Haar vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken Antonio Tajani (van coalitiepartij Forza Italia, de partij van wijlen Silvio Berlusconi) heeft dat wel al gedaan.

Net als vooraanstaande stemmen uit de oppositie veroordeelde hij met klem de neofascistische bijeenkomst in Rome. "De wet verbiedt het verdedigen van het fascisme. Forza Italia is antifascistisch, de Romeinse groet veroordelen wij", zegt hij.