(Door: Lucien Scherrer – Vertaling: E.J. Bron)

Geweldsdelicten zorgen in Frankrijk voor ontsteltenis. Maatgevend verantwoordelijk voor de escalatie zijn diegenen in de politiek, de media en justitie die weigeren de realiteit te zien, zegt de jeugdpsychiater Maurice Berger.

In Parijs overvallen op 23 november twee jongeren een zwangere vrouw, wurgen haar voor de ogen van haar huilende kind, omdat ze zogenaamd “rijk en joods” is. Enkele dagen daarvoor, op 19 november, steekt een jeugdbende in het Zuid-Franse Crépol tijdens een dorpsfeest in op bezoekers en vermoordt een jongere.

Dergelijke misdaden behoren in Frankrijk al bijna tot het leven van alledag, de mes-aanval van Crépol heeft in het buitenland voor krantenkoppen gezorgd. Politici zijn radeloos, men spreekt van “de-civilisatie” en “verwildering”. In de discussies over geweld behoort de kinderpsychiater en schrijver Maurice Berger tot de meest geprononceerde stemmen. Hij heeft met jeugdige delinquenten gewerkt en o.a. een afdeling geleid, waarin extreem gewelddadige kinderen werden behandeld. Berger waarschuwt al jaren voor toenemende gewelddadigheid.

In het debat over geweld in Frankrijk hoor je vaak de begrippen “verwildering” en “de-civilisatie”. Zijn deze begrippen toepasselijk om te beschrijven wat er in Crépol en elders gebeurt?

Nee, deze begrippen zijn niet behulpzaam. Het is immers niet de hele Franse samenleving die gewelddadig wordt, maar slechts enkele van haar leden. Wie spreekt van algemene verwildering, camoufleren de blik op de geweldplegers, die meestal een migratieachtergrond hebben. Datzelfde geldt voor het begrip “de-civilisatie”. Het camoufleert dat de meerderheid van de daders in hun kindertijd nooit geciviliseerd werden. Deze begrippen leiden vooral de blik van een van de hoofdoorzaken van dit geweld af: het onvermogen van onze politici om tegenmaatregelen door te drukken.

Commentatoren in de media en de politiek suggereren dat de mes-aanval in Crépol zou een normale “vechtpartij” geweest zijn – hoewel de aanvallers 20 centimeter lange messen bij zich hadden. Waar komt die onwil vandaan om de gewelddadigheid van zulke daders te zien?

Crépol was geen vechtpartij, maar een aanval van gewapende personen op weerloze mensen. Tot nu toe kende men dit geweld vooral uit “verloren gebieden van de republiek”, uit verwaarloosde wijken. Nu is het geweld ook buiten de wijken te zien, het wordt uitgeoefend door groepen, die zich verkneukelen aan de pijn van anderen. Dat getuigt van een vreselijk mislukte opvoeding. Tegelijkertijd bestaat er in Frankrijk iets dat ik de dénisphère noem.

Een “sfeer van de ontkenning”. Wat bedoelt u daarmee?

Een serie media, sociologen en politici, die om ideologische redenen weigeren de realiteit te zien. Ze beschouwen geweldplegers als slachtoffers van onze gemene samenleving. En ze belasteren diegenen die de realiteit benoemen als fascisten. Deze beschuldiging heeft al jarenlang verhinderd dat het geweld geanalyseerd werd en er maatregelen tegen werden genomen. Diegenen die de realiteit niet willen zien zijn grotendeels voor de huidige situatie verantwoordelijk.

Diegenen die het politieke “inpalmen” van misdaden zoals in Crépol bekritiseren, zeggen dat het aantal moorden in Frankrijk sinds de jaren ´80 afgenomen zou zijn. Is het geweld echt erger geworden?

Het aantal dodingsdelicten is inderdaad afgenomen, van ongeveer 1400 in het jaar 1994 naar 959 in het jaar 2022. Criminologen pleiten er echter voor om ook de pogingen tot moord in de statistiek op te nemen, en daarbij ziet het er anders uit. In 1994 waren het er ongeveer 1700, in 2018 waren het 2300 en in het jaar 2020 meer dan 3300. Dat verzwijgen de vertegenwoordigers van de dénisphère net zo graag als het feit dat er dankzij de vooruitgang in de geneeskunde en de chirurgie veel minder doden zijn. Volgens een onderzoek sterven er nu maar 30% van de personen die door steekwapens of schoten gewond raakten. Enkele jaren gelden waren dat er 70%.

De jeugdige daders, heeft u een keer vastgesteld, zouden in feite aanspraak maken op een “recht om er op te slaan”. Waarom?

Wie in Frankrijk als minderjarige voor het eerst voor de rechter staat, komt er meestal met een voorwaardelijke straf vanaf. Men houdt rekening met zijn verhaal, de gevolgen voor het slachtoffer daarentegen spelen een ondergeschikte rol. Ik werkte o.a. voor een rehabilitatiecentrum, dat slachtoffers van overvallen behandelt. De gevolgen zijn enorm, lichamelijk, geestelijk, in de hersenen. Welke rol speelt het dan of men door een eerste dader of een veelpleger werd aangevallen? Veel slachtoffers vertellen me: “Het vonnis heeft me volledig verwoest.” En de daders, die er in feite zonder straf van af komen, slaan weer toe.

De geweldplegers zijn vaak bekend bij justitie, een van de hoofdverdachten in Crépol vanwege wapenbezit. Waarom zijn veel jongeren niet onder de indruk van de rechtsstatelijkheid?

Enkele artikelen in het Wetboek van Strafrecht worden door veel rechters alleen maar in hun mildste versie gebruikt. Zo kan het illegaal meenemen van een mes theoretisch met tot een jaar gevangenisstraf en een geldboete van € 15.000,- In de 40 jaar, waarin ik met gewelddadige jongeren heb gewerkt, heb ik zulke sancties nooit meegemaakt. Alle jongeren, die naar het opvoedingsgesticht werden verwezen, hadden een mes bij zich zodra ze de inrichting verlieten, ook in de vakantie. Tegenwoordig wordt het recht vooral gehandhaafd bij diegenen die de wet respecteren, hun boetes betalen enzovoort. Een ander punt is dat de waarneming van geweld veranderd is. Slaan, zelfs doden geldt als “niet erg”. Minderjarigen zeggen al: “Hij zou toch sowieso een keer doodgegaan zijn.” Wie doodt, versnelt alleen een natuurlijk proces.

Als psychiater heeft u ongeveer 150 gewelddadige kinderen en jonge volwassenen behandeld. U heeft gezegd dat velen een migratieachtergrond zouden hebben. Welke rol spelen de religie en de familiestructuren voor het fenomeen van het willekeurig geweld?

Het fundamentele probleem is ontbrekende empathie. Als ik een minderjarige vraag wat hun slachtoffers waarschijnlijk voelen, luidt hun antwoord: “Dat interesseert me geen ruk.” Minstens 70% van deze jongeren werden in hun vroege kindertijd zelf mishandeld en verwaarloosd. Ze werden getuige van huiselijk geweld, bijvoorbeeld tegen hun eigen moeder. Zo verinnerlijken ze het geweld. Het wordt wezenlijk voor hun identiteit, Zulke mensen kunnen vanwege een vermeende “boze blik” door het lint gaan. Meer dan de helft van de minderjarigen die naar een opvoedingsgesticht worden verwezen, heeft een familielid in de gevangenis. Veel vaders leren hun zoons van 12 jaar autorijden; dit is hun manier hen op het leven voor te bereiden, zonder rekening te houden met de wet. Dat helpt om hen te begrijpen, verontschuldigt echter niets.

In Duitstalige media wordt het geweld vaak met de discriminatie en het ontbreken van perspectief van jongeren verklaard. Deelt u deze bevinding?

In het opvoedingsgesticht, waarin ik heb gewerkt, waren 90% van de minderjarige daders afkomstig uit Noord-Afrika. Maar ook 80% van de opvoeders van het centrum waren Noord-Afrikanen – en die respecteerden de wetten, hoewel ze uit dezelfde stadswijken kwamen. Dat toont aan dat de precaire situatie niet het oorzakelijk element voor geweld is.

Volgens meerdere getuigen schreeuwden de daders in Crépol dat ze “blanken wilden doden”. Desondanks wil de officier van justitie het racistische karakter van de misdaad niet vastleggen. Een fout?

De officier van justitie heeft zichzelf belachelijk gemaakt, en de Franse voelen zich bij de neus genomen. Het racisme tegen blanken is al jaren bekend. Toen vechtersbazen uit de stad in 2022 voor de finale van de Champions League in Parijs rellen schopten en politieagenten aanvielen, waren er kreten als “Frankrijk, we neuken je” te horen. Men vernietigt om Frankrijk te “neuken”. Of er zijn opvoeders die niet meer in instellingen voor minderjarigen willen werken, omdat ze voor “smerige witten” worden uitgescholden.

In het in 2002 verschenen boek “Les territoires perdus de la République” (De verloren gebieden van de Republiek) leest men van antisemitisch, seksistisch en homofoob geweld van voornamelijk jongeren uit de Maghreb, maar ook van aanvallen op Fransen. Bestaat er bij migranten een haat op de Franse bevolking?

Eerst moet men zeggen dat veel migranten zich goed in de Franse samenleving geïntegreerd hebben. Het probleem treedt vooral op bij families die als een clan fungeren. Een clan is net een lichaam. Wanneer één lid van hem verwijderd wordt, wordt dat als amputatie gevoeld.

Waarom?

In onze cultuur moeten kinderen autonoom zijn, ze moeten zich kunnen verwijderen zonder de betrekkingen met de familie af te breken. Daartegenover hebben de leden van een clan een groepsidentiteit, die afwijkingen niet tolereert. “Mijn broers zullen komen om je te doden”. Zegt men dan wanneer iemand autonoom wil zijn. De eer van de clans heeft voorrang op de wetten van e Republiek. Of men vernedert de anderen, of men wordt zelf vernederd, dat is de “logica” van de clans. Daarom worden kinderen, die buitenstaanders aanvallen, door de clan beschermd. Dat alles leidt tot een gettovorming, die in veel gevallen zelf gekozen is.

U beroept zich op de etnoloog Margaret Mead, die onderscheid maakt tussen culturen van de schaamte en de eer en culturen van de schuld in Europa. Welke gevolgen heeft dat voor immigratielanden zoals Frankrijk?

Migranten, die uit een samenleving van schaamte komen, zijn vaak niet in staat om dankbaarheid tegenover het land van opname toe te geven. In het kader van de economische migratie zijn er velen naar Frankrijk gekomen, omdat er in hun thuisland te weinig te eten was, de staat hen niet medisch verzorgde en corrupt was. In plaats van dit feit te accepteren, heffen veel immigranten het onbehagen op door hun gastland en zijn bewoners neer te halen. Erkennen wat men aan goede dingen krijgt, staat dan gelijk aan een verraad van de eigen herkomst. Hier slaat de val dicht.

De schuldsamenleving verzinkt in schuldgevoelens?

Niets is gemakkelijker dan een westers mens ertoe te brengen zich schuldig te voelen. Hoe meer de leden van de schuldsamenleving zich schuldig voelen en van “benadeelden” spreken, des te meer ensceneren de leden van de samenleving van de schaamte zich als slachtoffers. Dit zal niet ophouden, om het even hoeveel geld er in deze wijken gestort wordt.

Toen de jonge Nahel in de zomer door een politieagent gedood werd, kwam het in het hele land tot onlusten en geweld; partijen zoals “France insoumise” rechtvaardigden dit als protest tegen een structureel racisme. Bestaan er eerste- en tweederangs slachtoffers?

Mij stoort vooral de schrikbarende omvang van de straffeloosheid waarvan de daders profiteren. Blijkbaar hebben enkele rechters niet begrepen dat de bescherming van de lichamelijke integriteit van de burgers in hun handen ligt. Dit is de ware de-civilisatie: de prioriteit is niet meer dat er minder slachtoffers zijn. Dat leidt tot sterke gevoelens van onrechtvaardigheid en machteloosheid. Veel Fransen voelen zich niet beschermd en door de politiek verwaarloosd. Dat zal effect hebben op de verkiezingen, en misschien dreigt er voor ons nog meer.

Bron:
nzz.ch
Door:Lucien Scherrer

Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron
(www.ejbron.wordpress.com)

h/t F. de W.