Het klinkt misschien gezellig: lekker laat opblijven en lang uitslapen, maar over het algemeen hebben avondmensen meer psychische problemen dan vroege vogels. Dat zien ze ook in de psychiatrie. Er is echter één aandoening die juist vaker voorkomt bij ochtendmensen, en dat is anorexia.
Amerikaanse en Engelse onderzoekers kwamen tot die ontdekking door naar de genen van anorexiapatiënten te kijken. Daarin vonden ze een verband met verschillende slaapproblemen. Zo worden mensen met anorexia vaak erg vroeg wakker en hebben ze last van slapeloosheid.
Biologische klok
Uit eerder onderzoek bleek al dat er hoogstwaarschijnlijk een relatie is tussen eetstoornissen en de biologische klok van psychiatrische patiënten. Dit zogenaamde circadiaan ritme is een biologisch systeem waarvan de cyclus ongeveer één dag duurt. Het stuurt een breed scala aan biologische functies aan, zoals de slaap. Bijna elk orgaan in het menselijk lichaam wordt erdoor beïnvloed. De onderzoekers wilden meer te weten komen over het verband tussen anorexia, slaapproblemen en het circadiaan ritme. Daarom zijn ze bij anorexiapatiënten op zoek gegaan naar patronen in de variatie van genen, waarvan bekend is dat ze met slaap en de biologische klok te maken hebben.
Met behulp van de veelgebruikte Mendeliaanse randomisatiemethode vonden de wetenschappers een tweeledig verband tussen genen die geassocieerd worden met anorexia nervosa en met die van ochtendmensen.
Genetische risicoscore
Met andere woorden: de uitkomsten van de studie wijzen erop dat vroege vogels een grotere kans hebben om anorexia te ontwikkelen, terwijl de ziekte er andersom ook voor kan zorgen dat je structureel vroeg wakker wordt. De onderzoekers vonden ook een link tussen anorexia en slapeloosheid.
Daarop pakten ze de uitgebreide dataset van de Mass General Brigham Biobank erbij en ontwikkelden ze een ‘genetische risicoscore’ voor anorexia. Deze score bleek ook daadwerkelijk verband te houden met een hogere kans op chronische slapeloosheid. Een verklaring voor hun bevindingen hebben de onderzoekers nog niet.
Ochtendaandoening
“Uit onze studie blijkt dat anorexia nervosa een ‘ochtendaandoening’ is, in tegenstelling tot de meeste andere psychische stoornissen, die meer voorkomen bij avondmensen. Ook hebben we bewijs gevonden voor de link tussen anorexia en slapeloosheid, een verband dat ook al in eerdere studies naar voren is gekomen”, vertelt hoofdonderzoeker Hassan Dashti van Harvard.
Mysterieus en dodelijk
De mogelijkheden om anorexiapatiënten te behandelen, zijn beperkt. De huidige methoden hebben een terugvalpercentage van ruim 50 procent. Daarbij tasten artsen nog grotendeels in het duister wat betreft de oorzaken en het ontstaan van de ziekte. Anorexia is de op een na dodelijkste psychische ziekte die er bestaat. Het is dan ook erg belangrijk dat er meer onderzoek gedaan wordt naar de stoornis, zodat er effectievere preventiestrategieën en behandelingen komen.
“Het is nog niet helemaal duidelijk hoe we onze ontdekkingen het beste kunnen inzetten om patiënten te helpen, maar onze resultaten zijn hopelijk een opmaat naar vervolgonderzoek richting behandel- en preventiemethodes voor anorexia, die gebaseerd zijn op het circadiaan ritme”, besluit onderzoeker Hannah Wilcox.
De biologische klok en psychische problemen
Normaal gesproken zijn avondmensen de pineut wat hun gezondheid betreft. Zo ontdekten onderzoekers van Harvard in 2021 al dat de kans op depressie met 23 procent toeneemt voor elk uur dat mensen gemiddeld later naar bed gaan. De oorzaak is nog niet helemaal duidelijk, maar het zou goed kunnen dat het komt doordat ochtendmensen meer daglicht zien. Dat beïnvloedt je humeur en je hormoonhuishouding. Het is zelfs zo dat nachtbrakers 10 procent meer kans hebben om vroegtijdig te overlijden dan vroege vogels, schreven we eerder al. Maar dat komt enkel doordat avondmensen gemiddeld genomen ongezonder leven: ze roken en drinken meer. Doen ze dat niet dan is hun risico op overlijden even groot als dat van ochtendmensen. En dan is het dus ook niet zo erg om een avondmens te zijn.
