Wat was voor jou het hoogtepunt van 2023?
"Dat klimaatactivisme genormaliseerd is. Onder andere door de A12-acties zijn veel mensen wakker geschud en is de drempel om te demonstreren lager geworden. Zij denken: als mijn buurvrouw van zeventig het kan, dan ik ook."
Wat hebben de A12-blokkades nog meer veranderd?
"Door onze acties werd er een motie ingediend om fossiele subsidies af te bouwen. De motie is helaas net door de Eerste Kamer verworpen. Heel jammer, want activisten, Kamerleden en de minister hebben écht hun best gedaan. En dan strandt het alsnog door alle rechtse partijen in de Eerste Kamer."
“Maar door de A12 is internationaal ook de bal gaan rollen. in Duitsland gaan ze nu ook de straten op om te protesteren tegen fossiele subsidies.You win some, you lose some.”
Je doet sinds 2020 mee aan demonstraties en geeft trainingen aan activisten over wat hun rechten zijn. Waarom sloot jij je aan bij XR?
"Het is belangrijk voor onze toekomst dat we nu in actie komen. Vaak wordt er gesproken over 'later' wanneer het gaat over de impact van klimaatverandering. Nee, we zitten er nu al middenin. In Nederland krijgen we steeds meer en langere hittegolven. Per hittegolf sterven achthonderd mensen méér. Dat zijn onze ouders en grootouders. We hebben te lang onze ogen gesloten."
"Je verandert dingen door de straat op te gaan. Door te eisen van de overheid dat die zich houdt aan haar eigen grondwet, want dat is wat we doen. Burgerlijke ongehoorzaamheid is daarvoor een hele effectieve manier."
XR protesteert tegen fossiele subsidies, maar voert ook acties tegen BP om banden met Israël. En op de mars voor klimaat en rechtvaardigheid in Amsterdam ontstond onrust omdat er leuzen voor de Palestijnen werden geroepen. Moet de klimaatbeweging politiek worden?
"Het is volgens mij niet politiek om je uit te spreken tegen onrecht. Bovendien was het een mars voor klimaat én rechtvaardigheid. Dat je tien minuten neemt om aandacht te besteden aan een verschrikkelijke oorlog, lijkt me niet meer dan logisch."
"Maar het is blijkbaar niet goed genoeg gecommuniceerd. Je moet dat soort dingen goed uitleggen en erover praten. En als je het er niet mee eens bent, ook prima. Het is niet erg om van mening te verschillen."
Man pakt microfoon af van Greta Thunberg bij klimaatmars
XR wil op 30 december zonder toestemming de A10 blokkeren, naast het voormalige hoofdkantoor van ING. Gaat de klimaatbeweging voortaan alleen nog maar snelwegen blokkeren?
"XR organiseert elke dag wel acties. Snelwegblokkades maken natuurlijk meer indruk dan een actie op een verlaten haventerrein. Daar hoor je veel minder over. Het werkt beter als het groot en controversieel zijn. Soms is dat: soep over een schilderij gooien. En soms is het een blokkade."
Vind je soep over een schilderij gooien acceptabel? Veel mensen trekken daar de grens.
"Ja, natuurlijk. Het gaat over een glasplaat. Nergens is iets beschadigd. Deze crisis is zo groot dat het zo'n actie rechtvaardigt."
Klimaatactivisten wordt - ook door onze lezers - vaak verweten dat ze enkel problemen veroorzaken door de boel te ontregelen. Hoe kijk je daarnaar?
"Het ís ook irritant als de weg wordt geblokkeerd. Maar het gebeurt meestal niet tijdens de spits en wordt altijd ruim van tevoren aangekondigd. Het recht op demonstratie is belangrijker dan een stukje moeten omrijden. En ja, ik zou mijn tijd ook liever anders besteden, maar dit punt moet nou eenmaal worden gemaakt."
Dan iets anders. Je kreeg eerder veel te maken met online haat en zelfs bedreigingen. Hoe is dat nu?
"Heel veel mensen die zich uitspreken worden bedreigd. Wat ik over me heen krijg, is miniem vergeleken met wat andere mensen moeten verduren."
Dat neemt niet weg dat jij het een en ander over je heen krijgt.
"Nee, maar het grote plaatje is zorgwekkender. Steeds meer activisten denken: ik zeg dit toch maar niet, want anders… Dat komt doordat online platformen bepaalde extreme stemmen veel ruimte geven. Maar ook door de overheid, die waterkanonnen inzet op vreedzame demonstranten of hen uit bed licht om ze voor opruiing te vervolgen."
"Overal is repressie: online, op straat en in de politiek. Dat weerhoudt mensen ervan zich te durven uitspreken."
Geldt dat ook voor jou?
"Niet echt. Ik schrik er wel van dat ik er niet meer van schrik. Maar de klimaatcrisis is te belangrijk: het gaat om de toekomst van een leefbare aarde."
Steeds meer mensen ervaren klimaatstress (angst, somberheid over de staat van de wereld). Herken jij dat?
"Ja, ik voel dat zeker. Het is een feit dat onze toekomst er compleet anders uit gaat zien, óók als er drastisch klimaatbeleid wordt gevoerd. We zitten nu op 1,2 graden opwarming, kun je nagaan wat er gebeurt op 3 graden. Dan is angst een logische reactie. Maar zelf in actie komen helpt. En een biertje drinken met je vrienden of the Kardashians kijken ook (lacht)."
Je schreef dit jaar samen met oud-studiegenoot Jantijn Anema het boek Je bent jong en je wil wat toekomst. Een redelijk radicaal verhaal. Wat hopen jullie te bereiken met dit boek?
"Er zijn fantastische klimaatboeken geschreven door wetenschappers, maar die richten zich tot andere wetenschappers of mensen die al veel kennis hebben. Jantijn en ik dachten: veel mensen weten dat er iets aan de hand is, maar niet goed wat. Wat is precies het verschil tussen 1,5 of 2 graden opwarming? Kun je nog wel een weekend op en neer vliegen naar Barcelona? Er spelen heel legitieme vragen bij mensen."
"We wilden dat verhaal op een niet-vingerwijzende, luchtige manier, met humor vertellen. Dat het eens en voor altijd duidelijk is dat we diep in de shit zitten, wat er nodig is om het aan te pakken - een crisisaanpak - en hoe je die gedaan krijgt: door te stemmen, carrière te maken, te demonstreren, iets te dóén."
Hoezo is het boek 'redelijk radicaal'?
"Iets dat eerst radicaal lijkt, blijkt later vaak redelijk. Nog niet zo lang geleden mochten getrouwde vrouwen niet werken en rookte men in de trein. Over dertig jaar kijken we terug naar de bio-industrie en denken we: hebben we écht dagelijks een miljoen dieren vermoord?"
Je bent nu 26. Wat wil jij voor de toekomst?
"Dat we met zijn allen inzien dat wij burgers macht hebben. De politiek gaat ons niet beschermen, bedrijven ook niet. Wij moeten het zelf doen. Hoe? Door in actie te komen."
"Niet iedereen hoeft zich vast te lijmen aan de snelweg. Het gaat erom dat je het vanuit allerlei hoeken de grote vervuilers opjaagt. Via rechtszaken zoals Bénédicte Ficq doet, door moties in de Kamer, door de straat op te gaan. We hebben nog genoeg om voor te strijden."
NUjij: Uitgelichte reacties