In veel West-Europese en Oost-Aziatische landen is bijna een op de vijf mensen die rond 1970 zijn geboren, kinderloos.
Er kunnen allerlei oorzaken zijn, van sociale en economische factoren tot individuele voorkeuren – maar het kan ook te maken hebben met ziekte op jonge leeftijd.
Dit lijkt te gelden voor ernstige en minder ernstige ziekten die mensen in hun jonge leven hebben gehad.
Dit blijkt uit een groot onderzoek aan het Helsinki Institute of Life Science.
Veelvoorkomende ziekten op de lijst
De onderzoekers bekeken het verband tussen 414 ziekten op jonge leeftijd en levenslange onvruchtbaarheid bij meer dan 2,5 miljoen mensen die tussen 1956 en 1973 in Finland en Zweden werden geboren.
Er werd vooral gekeken naar ziekten waaraan mensen leden toen ze 16-20 jaar oud waren.
Van de meer dan 400 ziekten bleken er 74 verband te houden met onvruchtbaarheid – zowel bij mannen als bij vrouwen.
Meer dan de helft van die 74 ziekten betrof psychische aandoeningen, zoals schizofrenie en bipolaire stoornis.
De rest van de lijst bevatte veelvoorkomende ziekten als hoge bloeddruk en diabetes type 2, maar ook MS, epilepsie, chlamydia en chronische migraine.
Het onderzoek geeft geen uitsluitsel over de oorzaken van de negatieve invloed van elke ziekte op het vermogen om een kind te krijgen – het toont alleen het verband aan.
De onderzoekers ontkennen echter niet dat de bijwerkingen van medicatie en kritische stress- en leefstijlfactoren veroorzaakt door de ziekten een rol kunnen spelen.
De volledige lijst met ziekten en hun risico op onvruchtbaarheid is hier te vinden op een interactief dashboard.
Kunstmatige foetussen moeten kinderloosheid verhelpen
1. Kiemcellen moeten het recept voor eitjes onthullen
Kunstmatige foetussen kunnen ons bijvoorbeeld leren hoe mensen kiemcellen vormen die ei- en zaadcellen produceren. Inzicht in de ontwikkeling van kiemcellen kan leiden tot een methode om voortplantingscellen te maken van bijvoorbeeld cellen uit het oor – een prestatie die al bij muizen is geleverd.
2. Foetale afwijkingen moeten miskramen uitbannen
Een betere vruchtbaarheidsbehandeling is denkbaar met kunstmatige foetussen van stamcellen van vrouwen die vaak miskramen krijgen. De ontwikkeling van de foetuskopieën kan fouten in de vertaling van DNA-code aan het licht brengen en de wetenschappelijke basis leggen voor een behandeling.
3. Foetuskopie kan afwijkingen aan het licht brengen
Fouten tijdens de gastrulatie kunnen ervoor zorgen dat cellen op de verkeerde plaats belanden, waardoor de foetus misvormd raakt. Door die processen in kunstmatige foetussen te bestuderen, kunnen we wellicht de genen vinden die tot deze fouten leiden en ze corrigeren.
Uit het onderzoek bleek ook dat mensen die vóór hun 20e aan een van deze aandoeningen leden een significant hoger risico op onvruchtbaarheid hadden dan mensen die ziek werden als ze in de 20 of 30 waren.
‘Hoe eerder de ziekte toeslaat, hoe hoger het risico op onvruchtbaarheid tijdens het leven, blijkt uit deze studie,’ zegt Andrea Ganna, universitair hoofddocent aan het Helsinki Institute of Life Science, in een persbericht.
Het onderzoek liet ook interessante sekseverschillen zien.
Schizofrenie en acute alcoholvergiftiging speelden bijvoorbeeld een veel grotere rol voor onvruchtbaarheid bij mannen, terwijl diabetesgerelateerde ziekten juist meer vrouwen onvruchtbaar maakten.