Gesneuvelde soldaten worden op kerstavond herdacht met een kaars

Het miezert en het waait in het Quintusbos in Glimmen. Jos Schuurman en David Hoes zoeken de weg tussen de plassen en de omgewaaide bomen. Het is zondagmiddag en het begint te duisteren, kerstavond breekt aan. ‘We zijn onderweg naar het monument voor Anda Kerkhoven’, zegt David. ‘Ze was een enorm dappere verzetsstrijdster en heeft ondanks alle martelingen haar mond gehouden. De Duitsers hebben haar hier geëxecuteerd en begraven. En sinds een aantal jaren staat er een monumentje voor haar en twee andere verzetsstrijders, Gerrit Boekhoven en Dinie Aikema.’

Het monument, een aantal natuurstenen platen met inscriptie, krijgt een snelle schoonmaakbeurt en er wordt een kaarsje geplaatst. Er volgt een militaire groet, een moment van stilte, en verder gaat het. Op weg naar de volgende begraafplaats.

Hiervoor zijn Hoes en Schuurman al in Appelbergen geweest. Daar staat een monument voor de slachtoffers van de mei-staking van 1943. Om het verzet te breken schoten de Duitsers toen tientallen burgers dood en begroeven ze in dit natuurgebied. ‘Op deze plek is een aantal van hen teruggevonden, maar een grote groep wordt nog altijd vermist en ligt vermoedelijk hier nog ergens begraven’, zegt Jos Schuurman. Er wordt een kaars ontstoken bij het monument en een korte stilte gehouden ter nagedachtenis aan de slachtoffers.

Hoes en Schuurman maken deel uit van de ABSASVN, de Amicale Belgische SAS Vriendenkring Nederland, een re-enactment vereniging zich bezighoudt met het herdenken en eren van de oorlogsbevrijders in Nederland. 'We proberen het verhaal van de bevrijding levend te houden', zegt Schuurman. 'Daarom dragen we ook originele uniformen uit die tijd. David draagt vandaag het tenue van de Poolse soldaten die Oost-Groningen hebben bevrijd en ik draag die van Royal Hamilton's, een Canadees regiment dat in april 1945 de stad Groningen heeft bevrijd. Maar we doen dit vooral ter nagedachtenis van de oorlogsslachtoffers. We willen hun verhaal blijven vertellen en zo in leven houden.'

‘We zijn vanochtend al begonnen in Oost-Groningen’, zegt Schuurman, ‘daar hebben we onder andere in Alteveer het graf bezocht van Bernard Grabowski; een van de Poolse soldaten die sneuvelden tijdens de bevrijding van Groningen en die als laatste hier nog begraven ligt en niet in Breda, waar de andere Polen begraven zijn. Het idee is dat er op kerstavond op alle oorlogsgraven in onze provincie kaarsen branden. Maar omdat we maar met zijn tweeën zijn, moeten we al vroeg beginnen. We hopen dat de kaarsen blijven branden of dat iemand ze weer aansteekt als ze uitgaan.’

Van het Quintusbos in Glimmen gaat de tocht naar het noorden, over de Rijksstraatweg naar begraafplaats de Eshof in Haren. Er gaat een hele doos met kaarsen mee, want er liggen hier nogal wat oorlogsslachtoffers. Direct bij de ingang ligt een groep geallieerde piloten begraven. ‘Kijk, hier is al iemand geweest!' zegt David Hoes. 'De graven liggen er keurig bij en er staat een verlicht kerstboompje.' Maar ook hier worden kaarsen geplaatst en een moment stilte in acht genomen.

Verspreid over de Eshof liggen nog meer oorlogsslachtoffers. Er worden onder andere kaarsen geplaatst bij de verzetsstrijder Godert Walter en op het graf van Corrie Goes die op 14 april 1945 overleed. ‘Dat tijdens de bevrijding van Haren', weet Hoes. 'Hij zat voor op een Canadese tank om de weg te wijzen, maar de Duitsers waren nog niet weg en begonnen te schieten, daar is hij bij om het leven gekomen.’

Het is al bijna donker als de mannen tegen vieren aankomen bij de Hervormde begraafplaats in het centrum van Haren. Na enig zoeken vinden ze het graf van Jacob Venema. ‘Die werkte als rangeerder bij de spoorwegen', legt Schuurman uit. 'En hij was in Duitsland tewerkgesteld, daar is hij vlak voor het einde van de oorlog, op 31 maart, om het leven gekomen.’

Na de herdenking van Venema zit het werk er voorlopig op. 'Vanavond ga ik in Ten Boer nog lichtjes plaatsen bij het graf van een groep Canadese piloten die daar begraven zijn', zegt Schuurman. 'De foto's daarvan stuur ik dan direct naar Canada en daar zijn ze altijd heel erg dankbaar voor.'

‘Als andere mensen hier ook aan mee willen doen dan is dat natuurlijk helemaal prima’, zegt David Hoes. ‘Het plaatsen van kaarsen op oorlogsgraven is een gebruik dat een paar jaar geleden is ontstaan op verschillende plaatsen in Nederland. Jos en ik zijn al een aantal malen op kerstavond door Groningen gereden, maar iedereen die wil helpen is natuurlijk welkom.' Aanmelden kan op de website.