Hij moet twintig jaar cel in voor rol bij Decembermoorden, Desi Bouterse wil nu president Santokhi om gratie vragen

Woensdag werd Bouterse (78) definitief veroordeeld voor zijn rol bij de Decembermoorden in 1982. Hij moet twintig jaar de cel in, omdat hij destijds opdracht gaf voor de arrestatie en executie van vijftien tegenstanders van zijn regime. Bouterse was niet aanwezig bij de uitspraak toen deze door het Hof van Justitie in Paramaribo werd uitgesproken. Het hof liet Bouterse niet gelijk arresteren, zoals justitie eiste. Daar zouden in de Surinaamse wet geen mogelijkheden voor zijn, aldus het hof.

Bouterse krijgt acht dagen om een gratieverzoek in te dienen bij president Chan Santokhi. Dat gaat nu dus gebeuren. Santokhi zal na ontvangst van het gratieverzoek advies vragen aan het Hof van Justitie. De president hoeft dat advies niet op te volgen. Hij bevestigde donderdag tegenover de Surinaamse nieuwssite Starnieuws dat hij het advies van het Hof van Justitie zal opvolgen.

Donderdag liet de Surinaamse Santokhi ook weten dat het onvermijdelijk is dat Bouterse zijn straf achter slot en grendel moet uitzitten. ,,Er is geen andere keuze”, zei hij in gesprek met Nieuwsuur. ,,De wetten van het land moeten gevolgd worden. Eén ding staat vast: er is een vonnis en dat vonnis moet worden uitgevoerd.” In datzelfde gesprek gaf Santokhi aan dat Bouterse nog gratie kon aanvragen. Eerder zei Santokhi dat hij vindt dat veroordeelde moordenaars nooit in aanmerking zouden moeten komen voor gratie. Toch wilde hij niet concreet ingaan op een eventueel gratieverzoek van Bouterse. ,,Laten we afwachten tot het gratieverzoek komt, áls het komt.”

Met het vonnis komt een eind aan een slepend proces van ruim zestien jaar. Daarin probeerde Bouterse op alle mogelijk manieren aan vervolging te ontkomen. Hij traineerde het proces, intimideerde rechters en tijdens zijn presidentschap werd een omstreden amnestiewet (2012) aangenomen, die hem en andere verdachten van de Decembermoorden vrijpleitte. Daardoor lag het strafproces jarenlang stil. ,,Degenen die gerechtigheid zochten, hebben engelengeduld gehad”, aldus de voorzitter van het hof.

Het hof acht bewezen dat in de nacht van 7 op 8 december 1982 zestien critici in opdracht van Bouterse, toenmalig leider van het militaire regime, van hun bed werden gelicht en naar Fort Zeelandia werden gebracht. Het ging om journalisten, advocaten, hoogleraren, ondernemers, militairen en vakbondsmensen. Een van hen werd vrijgelaten, de anderen werden gemarteld en standrechtelijk geëxecuteerd.

Bouterse ontkent aanwezig te zijn geweest in Fort Zeelandia, maar getuigen verklaarden anders. De gevangenen werden daar een voor een aan Bouterse voorgeleid, waarna hij persoonlijk hun doodvonnis uitsprak. Volgens één getuige heeft Bouterse een gevangene zelfs gecastreerd en twee slachtoffers doodgeschoten. De martelingen en executies zijn later bevestigd door forensisch onderzoek op de opgegraven lichamen.

De oud-president houdt vol dat hij onschuldig is en de moorden niet met voorbedachten rade zijn uitgevoerd. Bovendien houdt hij Nederland verantwoordelijk voor de dood. De vijftien slachtoffers wilden volgens hem - in opdracht van Nederland - de regering omver werpen. Voor dit ‘hoogverraad’ hebben de mannen de ‘ultieme prijs’ betaald, aldus Bouterse. Ze zouden zijn doodgeschoten toen ze probeerden te vluchten. ,,De geschiedenis zal mij vrijspreken’’, zei hij voor de Krijgsraad.

Het hof noemt de plannen voor een coup ‘niet aannemelijk’ en een ‘lege bewering’. ,,Er is op geen enkele wijze gebleken dat slachtoffers bezig waren met een coup’’, aldus het hof. ,,Als dat het geval was geweest, hadden ze strafrechtelijk vervolgd moeten worden.’’

Bouterse was voor de Decembermoorden al twee keer door de Krijgsraad (2019 en 2021) veroordeeld tot twintig jaar cel. Volgens de rechters was sprake van moord met voorbedachten rade. Tegelijk met Bouterse deed het hof ook uitspraak tegen vier andere ex-militairen (Benny Brondenstein, Iwan Dijksteel, Stephanus Dendoe en Ernst Geffery) in hoger beroep. Zij werden veroordeeld tot vijftien jaar cel. Tegen hen eiste justitie eveneens twintig jaar.

In de aanloop naar het eindvonnis riep president Santokhi de bevolking op verantwoordelijk gedrag te tonen en vreedzaam om te gaan met deze ‘cruciale uitspraak voor de natie’. Bedrijven en scholen rond het gerechtsgebouw bleven dicht. De politie nam extra maatregelen met surveillances, wegblokkades en veiligheidscontroles.

,,De regering begrijpt de emotionele impact van de zaak en roept op tot eenheid, verantwoordelijkheid en respect voor de rechtsstaat’’, aldus Santokhi in een verklaring. ,,De samenleving wordt verzocht de aankomende uitspraak met kalmte tegemoet te treden voor vrede en rust.’’

Het strafproces begon op 30 november 2007. Tot het eerste vonnis van de Krijgsraad kwam Bouterse bij geen enkele zitting opdagen. Pas toen hij verzet aantekende tegen het vonnis verscheen hij voor de Krijgsraad en legde hij een verklaring af. Volgens hem deed de Krijgsraad niet aan waarheidsvinding en zijn belangrijke getuigen niet gehoord. Later beriep hij zich op zijn zwijgrecht. In zijn laatste woord, eind juli, zei Bouterse zich neer te leggen bij het vonnis. ,,Wij zullen ons hoofd buigen en altijd luisteren.’’

Bekijk onze meest bekeken nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: