Zondag, 28 mei. De Turkse president Erdogan staat bovenop zijn presidentiële bus in de Istanbulse wijk Uskudar. Het is net bekend dat hij opnieuw de verkiezingen heeft gewonnen. Boven een joelende menigte geeft hij zijn eerste overwinningsspeech. En het duurt niet lang voor de term 'lhbti' valt.
"Is de oppositie pro-lhbti?" vraagt hij.
"Ja!" roept de menigte.
"Laten we lhbti infiltreren in onze AKP?"
"Nee!" roept de menigte.
"Voor ons is de familie heilig!"
Dat Erdogan de lhbti-gemeenschap geen warm hart toedraagt, is al langer bekend. Hij noemde ze al eens 'pervers' en 'vijanden van de staat'. Maar dit keer maakte Erdogan er een groot verkiezingsthema van. Tijdens zijn campagne noemde hij de oppositie herhaaldelijk 'lhbti-supporters' en lhbti'ers zelf 'een gif is dat is geïnjecteerd in de familie'. Bij een verkiezingsrally zei hij daarnaast: "We zijn tegen lhbti'ers, want een sterke familie maakt een sterke natie".
Lhbti-rechten staan al jaren onder druk in Turkije. Sinds 2015 is de Istanbul Pride verboden, officieel vanwege 'openbare veiligheid'. Wie toch de straat op gaat, krijgt te maken met politiegeweld. Ook dit jaar werd de Pride hard neergeslagen, meer dan honderd activisten werden gearresteerd.
Nu Erdogan nog een termijn president blijft, maakt de queergemeenschap zich meer zorgen dan ooit. "Het was zwaar om de verkiezingsuitslag te zien, want het was de laatste hoop voor mensen die nog vechten voor vrijheid en mensenrechten", zegt queeractivist Nazli, die zich identificeert als non-binair. "Er is veel haat losgekomen tegen ons. Dat maakt het nog moeilijker om onszelf zijn."
Toenemende haat
Queerorganisaties vrezen dat Erdogans uitspraken leiden tot meer haat en geweld tegen lhbti'ers. Meldingen van fysiek geweld tegen queerpersonen nemen jaarlijks toe in Turkije. Afgelopen zomer probeerde een boze menigte bijvoorbeeld binnen te dringen bij een kunsttentoonstelling in Istanbul. Ze beschuldigen de kunstenaar van lhbti-propaganda en kwamen verhaal halen. De politie kon voorkomen dat ze naar binnen gingen.
Daarnaast is de gemeenschap bang dat het de deur openzet voor repressieve anti-lhbti-wetten. Die zorgen komen voort uit Erdogans nieuwe coalitie met twee kleine strenge islamistische partijen: Huda Par en Yeniden Refah. Die pleiten onder meer voor gescheiden onderwijs voor jongens en meisjes, en het toestaan van kindhuwelijken. Als het aan hen ligt, komt er ook een eind aan een wet die geweld tegen vrouwen aanpakt en ze willen een verbod op lhbti-organisaties.
Erdogans partij AKP is intussen bezig met een grondwetswijziging, waarin staat dat het huwelijk uitsluitend een verbond is tussen man en vrouw. Het moet alleen nog worden voorgelegd aan het parlement, waar zijn coalitie een meerderheid heeft. Wanneer dat gaat gebeuren, is nog onbekend.
Correspondent Mitra Nasar sprak Turkse lhbti'ers die zich zorgen maken over de ontwikkelingen:
Erdogans standpunten vinden gehoor bij conservatieve en nationalistische groepen. Die hielden afgelopen tijd in heel Turkije anti-lhbti-protestmarsen, onder de naam 'Grote Familie Bijeenkomst'. In september bijvoorbeeld, kwamen een paar duizend mensen bijeen in een park in Istanbul.
Op een groot schermen waren anti-lhbti-video's en er was zelfs een videoboodschap van Aleksandar Doegin, de Russische extreemrechtse filosoof die bekend staat als het 'brein van Poetin'. Hij zegt daarin blij te zijn dat zijn Turkse vrienden dit evenement organiseren en zo de normalisatie van lhbti'ers tegengaan.
"Op videoplatforms als Netflix en Disney+ is bijna geen serie te vinden zonder homoseksuele personages. We zien het nu zelfs in kinderboeken", zegt Meltem Ayvali, van de organisatie. "Door die propaganda worden onze kinderen aangemoedigd hun gender te veranderen. We roepen de regering op tot een verbod op lhbti-propaganda en lhbti-organisaties."
Activist Nazli ziet de gevolgen van de groeiende druk op de lhbti-gemeenschap. "Veel mensen proberen te emigreren naar Europa. Er is niet veel hoop meer over."
Zelf vindt Nazli het juist nu belangrijk om te blijven. "Als er geen protest meer is, als er geen lhbti'ers meer op straat zijn, betekent het dat we het hebben opgegeven. En we mogen niet opgeven."