Vapes, of e-sigaretten, zijn populair geworden als veiliger alternatief voor het traditionele roken. Maar steeds meer onderzoeken laten zien dat ze niet zo veilig zijn als eens gedacht. Met name bij de leeftijdsgroep waar ze niet voor bedoeld waren: jongeren.
Vapen wordt steeds populairder. Waar de aarde in 2011 zo’n 7 miljoen vapers telde, waren dat er in 2016 al 35 miljoen. Volgens Euromonitor International kan dat aantal inmiddels weleens zijn opgelopen tot 55 miljoen. Ook in Nederland is de e-sigaret vrij populair. Cijfers van het Trimbos Instituut laten zien dat in 2017 naar schatting zo’n 3,1 procent van de Nederlandse volwassenen wel eens een e-sigaret rookt. Met name onder jongeren is de nieuwe sigaret populair. Dat terwijl de e-sigaret eigenlijk was bedoeld om huidige rokers van hun verslaving áf te helpen, door met de vape een gezonder alternatief te bieden.
Maar ook aan dat laatste is veel op te merken. Je e-sigaret veroorzaakt immers net zoveel hart- en vaatschade als gewone sigaret. En de nicotine, die ook in veel vapes aanwezig is, kunnen je hersenen flink beïnvloeden. Dat laat nieuw onderzoek van de University of Western Ontario zien. Het onderzoek testte de effecten van nicotinedamp op ratten. En wat blijkt: niet alleen je leeftijd, maar ook je geslacht speelt een belangrijke rol in de reactie die je hebt op nicotine.
Man-vrouw verschillen
Om beter te begrijpen hoe ons lichaam reageert op nicotine stelden de onderzoekers ratten van verschillende geslachten en leeftijden bloot aan nicotinedampen. Vervolgens keken ze hoe graag de ratten de nicotine wilden hebben en hoe ze zich gedroegen als ze geen nicotine kregen. Daarnaast keken welke connecties hun hersenen vormden en hoeveel nicotine er in hun lichaam en hersenen zat.
Daaruit bleek dat vooral volwassen vrouwelijke ratten wel van wat nicotine hielden. Ze wilden vaker en langer blootgesteld worden aan damp vergeleken met vrouwelijke adolescenten ratten en alle mannelijke ratten. Andersom hadden de mannelijke ratten na blootstelling meer last van ontwenningsverschijnselen, terwijl vrouwelijke ratten deze symptomen niet vertoonden. Verder ontdekten de onderzoekers dat de volwassen vrouwtjes ratten veel hogere nicotinegehaltes in hun lichaam en hersenen hadden.
Hersenen
Toen ze naar de hersenen keken, viel de onderzoekers nog wat op. De hersenen van de ratten die nicotine kregen, waren op een andere manier verbonden dan ratten die niets van de verslavende stof kregen. Maar de hersenverbindingen verschilden ook tussen geslachten en leeftijden. Het deel van de hersenen dat dopamineafgifte reguleert – een stof betrokken bij beloning en verslaving – was bijvoorbeeld verhoogd. Dat zorgt er niet alleen voor dat je meer drang krijgt om te vapen, maar ook dat je minder gevoelig raakt voor andere beloningen. Daarnaast verminderde het vapen de activiteit van de prefrontale cortex, een hersengebied dat belangrijk is voor impulscontrole, besluitvorming en zelfregulatie. Dat maakt het daardoor ook lastiger om besluiten te stoppen, zelfs als je wel de negatieve gevolgen van vapen ervaart.
Ontwikkelende hersenen
Vooral bij jongeren is dat een probleem, denken de onderzoekers. Omdat de hersenen nog volop in de groei zijn. “We hebben in dit onderzoek de hersenen van de ratten op dezelfde manier gemeten als dat we dat bij mensen doen. Onze bevindingen laten daarom goed zien wat nicotinevaping doet met de hersenen van jongeren en volwassenen, en hoe belangrijk geslacht daarbij is”, aldus hoofdonderzoeker Jibran Khokhar. Bij jongeren kan de verstoring van hersenontwikkeling en het aanleggen van andere verbindingen namelijk zorgen voor flinke leer- en geheugenproblemen, stemmingsstoornissen en andere mentale problemen.
Extra onderzoek
Deze studie laat dus weer zien dat e-sigaretten niet zo onschuldig zijn als ze eens leken, en dat iedereen anders reageert op nicotine. “Ook geeft het aan dat we rekening moeten houden met geslachtsverschillen in hoe het lichaam nicotine verwerkt, want dat bepaalt ook hoe nicotine werkt.” Mannen en vrouwen nemen vaak dezelfde dosis, “maar we weten nooit hoeveel nicotine er echt in de hersenen of het bloed komt”, legt Khokhar uit.
Om de effecten van vapen beter te bestuderen, vooral bij knaagdieren, hebben de onderzoekers een nieuw apparaat ontwikkeld. De onderzoekers hopen dat door de drempel te verlagen om dit type onderzoek uit te voeren, meer onderzoeken zullen starten naar de effecten van vapen. Khokhar: “Het is immers een urgente onderwerp dat zeer relevant is voor de volksgezondheid.”
