Opschudding op klimaatconferentie: OPEC vraagt leden in gelekte brief om zich te verzetten tegen afbouw fossiele brandstoffen
De vereniging van olie-exporterende landen OPEC vraagt aan haar leden om zich te verzetten tegen de uitfasering van fossiele brandstoffen op de klimaatconferentie in Dubai. Als het aan de OPEC ligt, kan er enkel gepraat worden over de uitstoot van die brandstoffen en niet het gebruik ervan. Dat blijkt uit gelekte brieven aan OPEC-landen.
"De ontwerptekst (voor de slottekst van de klimaatconferentie, red.) bevat nog steeds opties over het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Het lijkt erop dat de overdreven en disproportionele druk tegen fossiele brandstoffen een keerpunt kan bereiken met onomkeerbare gevolgen." Zo waarschuwt Haitham Al Ghais, de voorzitter van de OPEC, zijn leden in een brief die de Britse krant The Guardian en het persbureau Reuters konden inkijken. Reuters kon de echtheid van de brief naar eigen zeggen verifiëren bij verschillende bronnen.
De OPEC verenigt 13 olie-exporterende landen waaronder Saudi-Arabië, Iran en Venezuela. Maar ook de Verenigde Arabische Emiraten, die de VN-klimaatconferentie momenteel organiseren, zijn er lid van. Samen zijn die landen goed voor 80 procent van alle olievoorraden wereldwijd. Ook enkele bondgenoten van de OPEC, de zogenaamde OPEC+-landen waaronder Mexico en Rusland, ontvingen de brief.
In die brief, die woensdag werd verstuurd, vraagt de OPEC aan zijn leden om "proactief gelijke welke tekst of formulering af te wijzen over energie, bijvoorbeeld fossiele brandstoffen, in plaats van uitstoot".
Einde van fossiele brandstoffen
Met "de ontwerptekst" bedoelt Al Ghais de slottekst van de klimaatconferentie (COP 28), die normaal dinsdag wordt goedgekeurd. Over de verwoording in die tekst wordt momenteel druk onderhandeld. De toekomst van fossiele brandstoffen, en dus ook olie, is een van de belangrijkste onderwerpen op de klimaatconferentie.
Sommige landen dringen erop aan dat de wereld zich op het einde van de klimaatconferentie schaart achter het voornemen om af te stappen van fossiele brandstoffen. Een deadline is wellicht te hoog gegrepen. Maar alleen al het voornemen dat de wereld het gebruik van fossiele brandstoffen vermindert ("phasedown" in klimaatjargon) of ooit helemaal stopzet (phase-out) zou een doorbraak zijn. Het gebruik van steenkool, olie en gas is de hoofdoorzaak van de klimaatverandering.
Tot nu toe lukte dat nog maar één keer, op de klimaatconferentie in Glasgow van 2021. Toen ging het enkel over kolen, de fossiele energiebron met de hoogste klimaatimpact. Maar op de klimaatconferentie van vorig jaar in Egypte, ook een OPEC-land, verdwenen kolen opnieuw uit de slottekst.
Onder andere de EU wil nu opnieuw zo'n vermelding in de slottekst. "Ik wil dat deze COP het begin betekent van het einde van fossiele brandstoffen", zei EU-klimaatcommissaris Wopke Hoekstra in Dubai. "De wetenschap vraagt dat van ons, en onze kinderen verdienen dat."
Koolstofafvang
Maar de OPEC vreest voor zijn belangen. De olie-exporterende landen willen niet dat er op de klimaatconferentie een akkoord komt over het einde van fossiele brandstoffen. Voor hen mag er enkel gesproken worden over de uitstoot van broeikasgassen die die brandstoffen veroorzaken.
De OPEC maakt zich immers sterk dat de technologie om broeikasgassen aan de schoorsteen af te vangen, de volgende jaren sterk zal verbeteren. En als je veel van die uitstoot kan opvangen, hoef je minder snel het gebruik van kolen, olie en gas af te bouwen, argumenteren ze.
Dit is een paniekreactie van olielanden bij wie de realiteit is ingedaald dat hun businessmodel op zijn laatste benen loopt.
Die technologie wordt op sommige plekken al toegepast. En het VN-klimaatpanel houdt er sterk rekening mee dat ze in de toekomst een belangrijke rol zal spelen in industrieën die moeilijk klimaatneutraal te maken zijn, zoals de cement- en staalproductie.
30.000 miljard dollar
Maar er is op dit moment weinig reden om aan te nemen dat koolstofafvang alleen ooit de volledige uitstoot van alle fossiele brandstoffen ongedaan zal kunnen maken.
De technologie staat nog in haar kinderschoenen. Zij is de voorbije decennia ook nauwelijks goedkoper geworden, in tegenstelling tot bijvoorbeeld zonne-energie. Dat komt onder andere doordat de technologie moeilijk op te schalen is. Voor elke fabriek waar je koolstof wil afvangen, moet een afvanginstallatie op maat uitgewerkt worden.
Alleen koolstofafvang zonder ook het gebruik van fossiele brandstoffen drastisch af te bouwen, lijkt dus weinig realistisch.
De Universiteit van Oxford becijferde woensdag nog dat het de fossiele sector tot 30.000 miljard dollar zou kosten als het de klimaatdoelen van 2050 grotendeels met koolstofafvang wil halen. En vorige maand waarschuwde het Internationaal Energieagentschap dat de olie- en gasgiganten "de illusie moeten loslaten dat onmogelijk hoge hoeveelheden koolstofafvang de oplossing zijn".
"Dit is een paniekreactie van olielanden bij wie de realiteit eindelijk is ingedaald, dat hun businessmodel op zijn laatste benen loopt", reageert Kiki Berkers, coördinator van de Klimaatcoalitie vanuit Dubai. "Ze missen een enorme kans, zowel voor henzelf als voor hun bevolking, om aan boord te springen van de hernieuwbare-energietrein. OPEC staat voor een cruciale keuze: dragen we actief bij aan de rechtvaardige uitfasering van fossiele brandstoffen, of wegen kortetermijnwinsten zwaarder dan het voortbestaan van onze samenleving?"
De Duitse hoofdonderhandelaar op de Klimaatconferentie, Jennifer Morgan, zei dat ze "diep bezorgd" is over de boodschap in de OPEC-brief.
OPEC-voorzitter Al Ghais krijgt vandaag op de klimaatconferentie veel vragen over de gelekte brief. "Het klimaatakkoord van Parijs heeft het over uitstoot beperken, eerder dan dat het bepaalde energiebronnen verkiest", antwoordde hij daar. "Er is meer dan één weg naar een duurzame energietoekomst."