Muggen houden van bloed. Dat is je vast weleens opgevallen als je bent gestoken door zo’n vervelend beest. Maar wist je dat tegenwoordig alleen vrouwtjesmuggen bloedzuigers zijn? Wetenschappers gingen ervan uit dat dit altijd zo is geweest, maar ze hebben onlangs ontdekt dat heel lang geleden ook mannetjesmuggen wel van een sappig slokje bloed hielden.
In barnsteen in Libanon uit het Vroege Krijt hebben wetenschappers de oudste bekende fossielen van muggen gevonden. Het gaat om twee mannetjes van dezelfde soort waarbij duidelijk te zien is dat ze een snuit hebben waarmee ze bloed kunnen zuigen. En dat is dus heel opmerkelijk, omdat normaal gesproken de vrouwtjes de bloedzuigers zijn.
Stokoude fossielen
“Libanees barnsteen is tot op heden het oudste barnsteen met duidelijke biologische afdrukken en het is een erg belangrijk materiaal aangezien de vorming gelijktijdig plaatsvond met het begin van het ontstaan van bloeiende planten en alles wat volgt uit de evolutie van bestuivers”, zegt onderzoeker Dany Azar van onder meer de Lebanese University.
“Moleculaire datering suggereert dat de familie van de Culicidae ontstond in het Jura-tijdperk, maar eerder was de oudste waarneming uit het Midden-Krijt”, aldus André Nel van het Natuurhistorisch museum in Parijs. “Hier hebben we er een uit het Vroege Krijt, zo’n 30 miljoen jaar eerder.”
Van nectar naar bloed
De Culicidae-familie bestaat uit meer dan drieduizend muggensoorten, maar tot nu toe was er veel onduidelijk over de evolutie van de muggen, omdat fossielen uit een bepaalde periode ontbraken. Ondertussen wisten we wel dat vrouwtjesmuggen een voorliefde hebben voor bloed, waardoor ze een belangrijke verspreider zijn van infectieziektes. Hematofagie, zoals het bloed zuigen officieel heet, is bij insecten waarschijnlijk ontstaan nadat de dieren eerst vloeistof uit planten zogen. Doordat ze daar al een geschikte snuit voor hadden, was het een kleinere stap naar het bloed zuigen. Bloedzuigende vliegen bijvoorbeeld kwamen voort uit insecten die zich te goed deden aan nectar. Maar hoe het nu precies zat, was dus nog een raadsel.
Scherpe tandjes
De nieuwe studie brengt daar verandering in. De Chinese en Libanese wetenschappers beschrijven twee mannetjesmuggen met snuiten, die geschikt zijn om te prikken. Ze beschikken over een bijzonder scherpe, driehoekige onderkaak en een langwerpige structuur met een kleine, soort van tanden.
De gevonden fossielen bevestigen definitief dat er al muggen bestonden in het Vroege Krijt, dat ongeveer 145 miljoen jaar geleden begon. Ook maken ze duidelijk dat de evolutie van de bloedzuigers gecompliceerder is dan eerder werd gedacht, omdat er bijvoorbeeld ook bloedzuigende mannetjes waren in een ver verleden.
Veel raadselen
Maar veel is daarover nog onduidelijk. In toekomstig onderzoek hopen de wetenschappers dan ook meer te weten te komen over het nut van bloed zuigen voor de mannetjesmuggen in het Vroege Krijt. En de vraag is natuurlijk waarom dit nu niet meer zo is en alleen de vrouwtjes nog bloed consumeren.
De vrouwtjesmuggen drinken graag van je bloed, omdat ze de eiwitten die erin zitten nodig hebben om eitjes te maken. Ze beschikken over een steeksnuit, die je kunt zien als een holle buis met daarin zes naalden. Alle zes de naalden gaan na enig gewrik je huid in. Twee naalden trekken het huidweefsel uit elkaar, twee anderen hebben tandjes waarmee ze door je huid snijden, de vijfde naald heeft receptoren om je bloedvaten te vinden en wordt bovendien gebruikt om te zuigen. Met de zesde naald spuit de mug een mix van wel honderd stoffen in je huid, die ervoor zorgen dat je bloed niet stolt en de huid verdoofd blijft tijdens het bloed slurpen. De hele maaltijd duurt ongeveer drie minuten. Daarmee kan moeder mug maar liefst tweehonderd eitjes voeden.
