Rutte moet mogelijk alsnog door het stof voor Erdogan

Dit bevestigen zowel Turkse als Nederlandse overheidsbronnen aan de Volkskrant. Nederland maakt nadrukkelijk nog geen excuses en zoekt het voorval uit. Volgens het Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer uit 1961 zijn diplomaten onschendbaar. Dit betekent dat de politie de Turkse diplomaten niet had mogen aanhouden.

Ankara meent dat de rechten van het duo zijn geschonden en overweegt Nederland aan te klagen. Die zaak zou best eens kansrijk kunnen zijn bij het Internationaal Gerechtshof, zegt bijzonder hoogleraar internationaal recht en politiek Geert-Jan Knoops. 'Als Nederland niet het boetekleed aantrekt en excuses aanbiedt, dan riskeert het dat Turkije er een rechtszaak van maakt en dan zou Turkije best eens in het gelijk gesteld kunnen worden.'

Dmitri Borodin

Volgens Knoops is het 'evident dat diplomaten niet zomaar vastgehouden mogen worden op een politiebureau'. 'Ongeacht of ze in een cel zijn gestopt.'

Knoops verwijst naar de kwestie met de Russische diplomaat Dmitri Borodin die in oktober 2013 werd aangehouden in Den Haag nadat de politie hem volgens meerdere bronnen 'stomdronken' in zijn woning had aangetroffen terwijl hij zijn kinderen mishandelde. Zijn aanhouding leidde tot een politieke rel. Toenmalig minister Frans Timmermans moest met grote tegenzin zijn excuses aanbieden aan Moskou. Daarbij woog zwaar dat ook de Nederlandse diplomaten in het buitenland onschendbaar moeten zijn.

De twee aangehouden Turkse diplomaten zijn de zaakgelastigde van de Turkse ambassade in Den Haag (tweede man) en de consul-generaal uit Deventer.

'De politie wist heel goed wie ze waren. Ze hadden hun diplomatieke passen bij zich, maar zijn toch meegenomen naar het bureau', zegt een Turkse functionaris die vanwege de gevoeligheid van de kwestie niet met naam in de krant wil. 'Het is niet waar dat ze daar meteen zijn losgelaten, ze zijn twee uur vastgehouden en in eenpersoonscellen gestopt. Hun persoonlijke bezittingen zijn afgepakt, inclusief hun passen en telefoon.'

Chaos

Het kabinet erkende woensdag summier dat er 'in de chaos die de Turken die avond en nacht veroorzaakt hadden, twee Turkse diplomaten korte tijd zijn vastgehouden'. 'Dit is gebeurd, omdat voor de politie niet duidelijk was wie zij waren. Toen bleek dat het om diplomaten ging, zijn ze onmiddellijk vrijgelaten', zegt een woordvoerder van premier Rutte.

Rutte heeft de Turkse premier Yildirim zaterdag al laten weten dat Nederland dit verder uitzoekt. 'Mocht daaruit blijken dat Nederland op dit punt in strijd gehandeld heeft met het verdrag van Wenen, dan betreuren we dat', aldus Ruttes zegsman.

Een andere betrokken overheidsbron ontkent dat de diplomaten in een cel zijn gezet. 'Ze zijn ook niet aangehouden, maar opgehouden, dat is een juridisch verschil.'

Nederland biedt nadrukkelijk geen excuses aan voor de behandeling van de Turkse minister, Fatma Kaya, op zaterdag in Rotterdam. 'Het optreden van zaterdag was ferm en met respect. Daar zullen we nooit excuses voor maken', zegt Ruttes woordvoerder. Volgens een bron rondom het kabinet geldt de diplomatieke immuniteit niet voor haar. Volgens hoogleraar Knoops is dat niet zo zeker. 'Er is jurisprudentie die aanwijst dat de diplomatieke immuniteit ook geldt voor een zittend minister.'


Het is de grootste diplomatieke rel uit de recente geschiedenis van Nederland. De gemoederen met NAVO-bondgenoot Turkije zijn zo hoog opgelopen dat de president Erdogan Nederlanders uitscheldt voor nazi's en fascisten en hij Nederland voor het Europese Hof wil dagen. Premier Rutte speel hard spel en weigert excuses. Tegelijk hebben beide landen elkaar hard nodig: hoe moet dat nu verder? Lees deze reconstructie van de diplomatieke rel met Turkije.