Organisator klimaattop COP28 schrapt “uitstap uit fossiele brandstoffen” in samenvatting van eerste dagen

Op 1 en 2 december zijn 176 staatshoofden, regeringsleiders en internationale leiders samengekomen op de World Climate Action Summit (WCAS) om hun klimaatplannen toe te lichten. Daarvan hebben de VAE nu een samenvatting gepubliceerd, in door hen gekozen bewoordingen.

“De leiders benadrukken ook de mogelijkheden om de uitstoot in elke sector te beperken en om de technologische innovatie te versnellen om de scope 3-emissies aan te pakken, evenals de geleidelijke vermindering van fossiele brandstoffen ter ondersteuning van een overgang die consistent is met het beperken van de opwarming tot 1,5 graad Celsius”, staat te lezen in de samenvatting.

Het gaat dus om de “vermindering van fossiele brandstoffen” (“phase down”), waar in de eerste versie van de eindtekst nog sprake was van de “vermindering van of uitstap uit fossiele brandstoffen” (“phase down or out”).

In de samenvatting ontbreken tevens de tientallen toespraken van wereldleiders die wel nadrukkelijk vragen om een uitstap uit fossiele brandstoffen. Tijdens de openingsceremonie donderdag riep VN-klimaatchef Simon Stiell nog op tot een “definitief afscheid”.

Sultan Al Jaber (50), voorzitter van COP28 en CEO van het staatsoliebedrijf Abu Dhabi National Oil Company (ADNOC), beweerde zondag nog dat er “geen wetenschap” zit achter de pleidooien om af te stappen van fossiele brandstoffen. Met die uitspraak haalde hij zich heel wat kritiek op de hals. Inmiddels is hij daarop teruggekomen. Zijn opmerking zou “verkeerd geïnterpreteerd” zijn. Maandag liet de sultan weten “zeker in klimaatwetenschap te geloven en deze ook te respecteren”.

Dat Al Jaber überhaupt voorzitter is van de klimaattop, was de afgelopen weken echter al voer voor discussie. Vele waarnemers zien het voorzitterschap van de oliebaron als een ernstig belangenconflict.

Al Jaber beweerde eerder ook al dat er “geen wetenschap” zit achter de eis tot een geleidelijke en volledige afschaffing van olie, kolen en gas om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden. Hij zegt ook dat de afschaffing van fossiele brandstoffen de wereld zal terugbrengen naar een “leven in grotten”. Al Jaber deed de eerste uitspraken tijdens een live-event op 21 november, zo ontdekten de Britse krant ‘The Guardian’ en de onderzoeksjournalisten van het ‘Centre for Climate Reporting’.

De sultan toonde zich erg ontstemd na een tussenkomst van Mary Robinson, voormalig president van Ierland en speciaal gezant van de VN voor klimaatverandering. “We zitten in een absolute crisis die vrouwen en kinderen meer dan wie ook treft”, aldus Robinson. “En dat komt omdat we ons er nog niet toe verbonden hebben om fossiele brandstoffen volledig uit te faseren. Dat is de enige beslissing die COP28 moet nemen.”

Al Jaber reageerde gepikeerd. “Ik was bereid om naar deze bijeenkomst te komen als er een nuchter en volwassen gesprek gevoerd zou worden. Ik weiger mee te doen aan alarmerende discussies. Er bestaat geen wetenschap die zegt dat de uitfasering van fossiele brandstoffen de opwarming van de aarde zal beperken tot 1,5 graden. Laat me ook eens zien hoe een duurzame sociaal-economische ontwikkeling mogelijk is met een uitfasering van fossiele brandstoffen. We zullen weer in grotten moeten leven”.

Kort voor de top bleek uit gelekte documenten ook dat de Verenigde Arabische Emiraten van plan waren om de klimaatbijeenkomst te gebruiken om contracten voor olie en gas te promoten bij de aanwezige regeringen.

Met zijn uitspraken gaat Al Jaber in tegen wat secretaris-generaal van de VN António Guterres afgelopen vrijdag zei op COP28. “De wetenschap is duidelijk: 1,5 graden is alleen mogelijk als we stoppen met het verbranden van alle fossiele brandstoffen. Niet verminderen, maar volledig uitfaseren, met een duidelijk tijdschema.”

Het Duitse wetenschapsinstituut Climate Analytics reageert verbolgen op de uitspraken van Al Jaber en noemt ze “ongelofelijk, onthullend, zorgwekkend en agressief”. “De uitspraak dat we weer in grotten zullen moeten leven, wordt al jaren gebruikt door de sector van de fossiele brandstoffen en grenst aan klimaatontkenning. De manier om de opwarming van de aarde tot 1,5 graden te beperken, kan je vinden in het nieuwste nettonul-emissiescenario van het Internationaal Energieagentschap. Daarin staat dat een nieuwe ontwikkeling van fossiele brandstoffen uit den boze is. De wetenschap is erg duidelijk. Er is een uitfasering nodig tegen het midden van de eeuw en dat zal de levens van de hele mensheid verbeteren.”

Meer dan honderd landen steunen al een volledige uitfasering van fossiele brandstoffen. Andere zoals Rusland, Saudi-Arabië en China zijn tegen. Het is een van dé strijdpunten van de COP28. Volgens de Saoedische minister van Energie Abdulaziz bin Salman gelooft geen enkele regering dat een uitstap uit of vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen mogelijk is. “Ik noem geen namen”, zegt hij in het interview met Bloomberg. “Maar de landen die echt geloven in een vermindering van of uitstap uit koolwaterstoffen, moeten naar buiten komen en een plan opstellen voor hoe dat moet gebeuren vanaf 1 januari 2024.”

Op de COP26 in 2021 werd voor het eerst beslist om het gebruik van kolen geleidelijk aan ‘volledig af te schaffen’, maar op het laatste moment werd dat nog geherformuleerd tot ‘af te bouwen’.