The Dutch Trump. Er zijn maar weinig Amerikaanse media die de vergelijking van Geert Wilders met Trump niet maakten. En ja, er zijn duidelijke raakvlakken en de PVV-leider heeft in het verleden openlijk geflirt met de voormalige Amerikaanse president. Maar er is ook een heel groot verschil. "Wilders is, geheel in de Nederlandse traditie, bereid tot compromissen."
In Nederland gaat de vergelijking tussen de Amerikaanse oud-president Donald Trump en Wilders vaak niet verder dan hun kapsels. "Het lijkt erop alsof u beiden naar dezelfde kapper gaat", zei Wilfred Genee vorige week tegen Geert Wilders. Ook buitenlandse media noemen deze gelijkenis, maar daar gaat het toch vaker over de inhoudelijke ideeën die raakvlakken tonen.
'Rechtse provocateur Geert Wilders wint verkiezingen: de Nederlandse Donald Trump', zo staat boven een artikel van de Amerikaanse zender Fox News. 'Wilders wordt vanwege zijn populistische politiek al langer vergeleken met de Nederlandse Donald Trump. Maar in tegenstelling tot de voormalige Amerikaanse president leek hij voorbestemd voor een leven lang in de oppositie'.
'America First'
Politicoloog en Amerikadeskundige Raymond Mens begrijpt de vergelijking tussen Trump en Wilders wel. "Beiden zeggen natuurlijk: wij plaatsen Amerika en Nederland weer op één. Ze zijn beiden kritisch op migratie, de islam, ontwikkelingshulp en klimaatplannen. En: beiden zien niets in het financieel en militair blijven ondersteunen van Oekraïne."
Wilders in speech: 'We zijn niet meer te negeren'
Volgens Mens is de belangstelling van Amerikaanse media voor de Nederlandse politiek heel klein. Maar nu Wilders heeft gewonnen, besteden toch veel media er aandacht aan. The New York Times stuurde zijn lezers zelfs een pushmelding na de exitpoll: 'Extreemrechtse partij wint Nederlandse verkiezingen met een aardverschuiving', was de kop.
'Rode stropdas, om op Trump te lijken'
"Amerikaanse media plaatsen ontwikkelingen uit Nederland vooral in een Europees perspectief", zegt Mens. "Dus als het om de verkiezingsoverwinning van de PVV gaat, noemen ze vooral dat hij kritisch is op de steun aan Oekraïne. Ook wordt aangestipt dat men in Brussel niet blij is met deze Hollandse Trump."
De lijst met vooral Amerikaanse media waarin de vergelijking met Trump wordt gemaakt, is lang. Toch wordt het nergens echt uitgediept. Persbureau Bloomberg suggereert dat Wilders aan het eind van de campagne bewust switchte van blauwe naar rode stropdassen om de gelijkenis met Trump te benadrukken.
Migratiestop
Inhoudelijk komt het bij de meeste vergelijkingen niet veel verder dan dezelfde 'extreme ideeën op het gebied van migratie'. Een van het meest omstreden plan van Trump, een muur op de grens met Mexico om immigratie te stoppen, is vergelijkbaar met Wilders' voornemen tot een migratiestop.
Daar waar Trump dit plan deels heeft kunnen uitvoeren, is het de vraag of dat Wilders lukt. Zelfs nu zijn PVV de grootste partij is en hij graag premier wordt, moet hij rekening houden met coalitiepartners. "Wilders is, geheel in de Nederlandse traditie, bereid tot compromissen. In het Amerikaanse tweepartijenstelsel is dat een stuk minder nodig. Trump is daarom veel harder dan Wilders", zegt Mens.
Toch is het niet zo dat Trump als president eenvoudig zijn radicale plannen kon uit te voeren. Mens daarover: "In de VS draait het om 'checks and balances, waardoor iedere vorm van verandering langzaam hoort te gaan. De president heeft vrijwel altijd het congres nodig, waardoor Democraten en Republikeinen altijd moeten samenwerken. En vervolgens heeft het Hooggerechtshof ook nog eens het laatste woord."
Nauwe banden met Trump
Dat laatste krijgen we mogelijk ook in Nederland: Pieter Omtzigt wil graag een Constitutioneel Hof. "Dat zal Wilders hem ongetwijfeld geven", denkt Mens. Wilders zal zich dan ongetwijfeld laten inspireren door hoe het in de VS gaat. Hij onderhoudt al langer nauwe banden met de Republikeinse partij en sprak ook zijn steun uit voor Trump toen die presidentskandidaat was voor zijn verkiezing als president.
Hij zei over Trump: "Hij heeft lef, veel goede ideeën en spreekt brede groepen in de samenleving aan." Volgens Mens is die steun voor Trump 'logisch'. "In Amerika zijn er maar twee partijen: Democraten en Republikeinen, in die tweespalt valt Wilders duidelijk in het laatste kamp."
Beluister onze podcast over Amerikaanse politiek
Erik Mouthaan en Sophie van der Meer praten je wekelijks bij over de Amerikaanse politiek. Beluister de laatste aflevering hier.
Volgens RTL Nieuws-correspondent Erik Mouthaan is Wilders in de VS bekender dan Rutte was, omdat hij regelmatig langskwam in rechtse media. "Ik herinner me dat ik hem filmde tijdens zijn bezoek aan de Republikeinse conventie in 2016 waar Trump op het zadel werd gehesen, en mensen klampten Wilders aan om te zeggen hoe goed ze het vonden dat hij actie voerde tegen de Islam. Eén man noemde hem zelfs 'de redder van het chistendom'."
Opkomen voor mensen
Wilders zelf lacht een beetje om de betiteling als 'Nederlandse Trump'. "Ach mensen hebben me zoveel namen geven. Sommigen noemen me Geert Milders, anderen de Nederlandse Trump." In eerdere interviews zei hij wel dat er overeenkomsten zijn tussen hem en Trump. Beiden komen op voor een groep mensen die zich niet vertegenwoordigd voelen door de politiek:
Trump, die grote kans maakt om volgend jaar opnieuw de Republikeinse presidentskandidaat te worden, heeft zelf heeft nog niets gezegd over de verkiezingswinst van de 'Nederlandse Trump'. "Ik sluit niet uit dat hij dat in de komende dagen alsnog doet", zegt Mens. "Eerder stak hij op een verkiezingsbijeenkomst de Nederlandse boeren een hart onder de riem."
Volgens Erik Mouthaan zal de winst van Wilders door de Republikeinen 'als een gunstig voorteken worden gezien'. Mouthaan: "Ze hopen dat populisten het goed doen in verkiezingen, en dat Trump ook weer zou kunnen winnen."
