Een maximumaantal asielzoekers is al eerder voorgesteld, maar kan in principe niet, zegt Lieneke Slingenberg, hoogleraar migratierecht aan de VU. Dat dit idee vaker rondzingt blijkt: ruim een jaar geleden zei Slingenberg bijvoorbeeld ook al dat een algehele asielstop geen optie was.
Hoewel dit bekend is, hebben meerdere partijen het voornemen om het aantal asielaanvragen te beperken toch in hun programma opgenomen. Dat moet de problemen in het overbelaste asielstelsel in het land verminderen.
BBB wil het aantal asielzoekers beperken tot vijftienduizend per jaar. VVD wil pas een maximum afdwingen als er eerst andere besluiten zijn genomen om het aantal asielzoekers in te perken. PVV en JA21 willen tijdelijk een volledige stop op asielmigratie.
Maar landen mogen mensen niet terugsturen naar een situatie waarin ze gevaar lopen, zegt Slingenberg. Dit is onder meer vastgelegd in het vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Ook Nederland heeft hiermee ingestemd.
Veel haken en ogen aan terugtrekken uit afspraken
Nederland kan zich daaruit terugtrekken, maar daar zitten dan wel "vreselijk veel haken en ogen" aan, zegt Karin Geuijen. Zij is bestuurskundige aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in migratiebeleid. "Als je het ene verdrag opzegt, moet je ook heel veel andere afspraken opzeggen of aanpassen". Dat zou betekenen dat Nederland zich ook deels terugtrekt uit afspraken die met andere EU-landen zijn gemaakt. Dat heeft weer gevolgen voor de economische en politieke positie van Nederland.
Geuijen wijst er ook op dat het opzeggen van deze verdragen er niet voor zorgt dat er minder vluchtelingen zijn. "Ze vertrekken niet doordat ze via een verdrag de mogelijkheid hebben om ergens naartoe te gaan, maar vanwege oorlog, geweld en vervolging", legt de bestuurskundige uit.
Ook buurlanden zullen allesbehalve blij zijn met het besluit om minder mensen toe te laten. "Uiteindelijk is dit toch een beetje het afschuiven van medeverantwoordelijkheid", zegt Geuijen. "Vluchtelingen moeten ergens beschermd worden. Je kan niet zeggen: zoek het maar uit."
Landen proberen het op andere manieren te beperken
Logischerwijs zijn er geen andere landen in Europa die een limiet aan het aantal asielverzoeken hebben gesteld. Beide experts zien wel dat landen op andere manieren proberen het aantal nieuwe asielzoekers te beperken.
Neem Italië, dat asielzoekers wil opvangen in Albanië. Of het Verenigd Koninkrijk, dat met Rwanda de afspraak maakte asielzoekers door te sturen naar dat Oost-Afrikaanse land. Dat plan staat overigens op losse schroeven doordat de rechter het Verenigd Koninkrijk terugfloot.
Binnen de EU wordt ook gesproken over een verdeling van de verschillende taken rondom migratie. Wie vangt de asielzoeker op en regelt de procedure, en welk land neemt de terugkeer van afgewezen asielzoekers op zich? En zijn er landen die, als ze dat willen, minder mensen kunnen opvangen in ruil voor geld voor de landen die dat wel doen?
Het plan hangt al jaren in de lucht, maar de EU-landen kunnen het maar niet eens worden. Volgens Geuijen heeft dat vooral te maken met de verschillende belangen van de landen. Zo komen de meeste asielzoekers eerst aan in de Zuid-Europese landen. De Noord-Europese landen hebben liever dat asielzoekers daar en in andere aankomstlanden het asielproces ingaan. De Oost-Europese landen vangen liever helemaal geen asielzoekers op.
Sanne Oving is binnenlandverslaggever bij NU.nl
Sanne volgt voor NU.nl grote binnenlandse thema's, zoals zorg en asiel.
Wat kan dan wel?
Andere vormen van migratie kunnen wél worden beperkt zonder Europese afspraken te schenden, zeggen Slingenberg en Geuijen. Asielmigranten vormen namelijk maar een klein deel van het totale aantal mensen dat zich in Nederland wil vestigen: er komen jaarlijks veel meer arbeids- en kennismigranten deze kant op.
Maar arbeids- en studiemigratie tegenhouden is niet populair. Niet alleen bedrijven en onderwijsinstellingen hebben baat bij deze mensen. Sommige krimpregio's hebben ook erg behoefte aan extra buitenlandse handen en kennis. "Daar zouden dan heel scherpe keuzes gemaakt moeten worden", zegt Geuijen.
Ten slotte is het volgens Geuijen niet zo dat de huidige problemen in de asielopvang een gevolg zijn van het aantal asielzoekers dat zich hier meldt. "De problemen in de opvang zijn een organisatiekwestie. Er is bezuinigd op de asielopvang toen het erop leek dat er minder asielzoekers zouden komen, terwijl bekend is dat migratie een fluctuerend verschijnsel is. Als je dan gaat bezuinigen op het aantal opvangplekken en het aantal mensen dat de asielaanvragen kan beoordelen, creëer je je eigen probleem."
NUjij: Uitgelichte reacties