In de vrijdag uitgebrachte Meerjaren Productie Prognose (MPP) van het demissionaire kabinet staat dat dit jaar waarschijnlijk maximaal 68.300 mensen asiel aanvragen. In 2024 worden dat er naar verwachting tussen de 48.800 en 75.700.
In april dit jaar werden nog maximaal 76.000 asielzoekers verwacht. De hoge schatting voorspelde niet alleen extra werk voor de al drukke Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), maar ook dat er veel meer opvangplekken moesten komen. Dat is lastig, want gemeenten staan niet te springen om een asielzoekerscentrum te openen.
Deze lagere verwachting neemt die problemen niet weg. Sterker nog, het ministerie waarschuwt dat de druk op het asielstelsel alleen maar verder gaat toenemen. De asielzoekerscentra (azc's) en noodopvangplekken in ons land zitten nu ook al helemaal vol. De wachttijden bij de IND lopen ook nog steeds op: in de 'gewone' procedure wachten mensen nu gemiddeld een jaar op de beslissing van de IND.
"We vragen veel van alle partijen binnen de asielketen, gemeenten en provincies en dat zal in 2024 aanhouden", schrijft staatssecretaris Christophe van der Maat (Justitie en Veiligheid). Hij is de vervanger van staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel), die vanwege ziekte tijdelijk is uitgevallen.
Hotels, vakantieparken en meer huizen voor statushouders
Volgens Van der Maat vraagt de huidige situatie om "acute oplossingen die niet kunnen wachten op acties die een lange adem of meer tijd vragen". Hij kijkt daarom samen met gemeenten naar opvangmogelijkheden in hotels en vakantieparken.
Daarnaast wordt er gewerkt aan het uitbreiden van het aantal (tijdelijke) huizen voor statushouders. Dat zijn mensen van wie de asielaanvraag is goedgekeurd en dus in Nederland mogen blijven. Maar door de krapte op de huizenmarkt zitten nog ongeveer 16.000 statushouders in azc's.
De gemeenten hebben de taak gekregen om de laatste helft van 2023 17.600 statushouders te huisvesten. Volgend jaar moeten dat in de eerste zes maanden 18.750 mensen zijn.
VluchtelingenWerk noemt het verbijsterend dat de druk aanhoudt en waarschijnlijk zal toenemen. "Zonder structurele maatregelen duurt de schrijnende situatie waarin vluchtelingen verkeren voort." Het kabinet moet in actie komen, vindt de organisatie, en zorgen voor acuut meer en voldoende opvangplekken.
Sanne Oving is binnenlandverslaggever bij NU.nl
Sanne volgt voor NU.nl grote binnenlandse thema's, zoals zorg en asiel.
Oplossingen voor de lange termijn liggen nog op de plank
Hoe op de lange termijn moet worden voorkomen dat het asielstelsel (opnieuw) overloopt, is nog onderwerp van discussie. Asiel is dan ook een belangrijk thema tijdens de komende verkiezingen. De politieke partijen willen de problemen aanpakken door bijvoorbeeld naar een (tijdelijke) beperking van het aantal asielzoekers te kijken of de regels voor nareizende familieleden aan te scherpen.
Ook de spreidingswet van demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) moet op den duur verlichting bieden. Met die wet worden asielzoekers beter verdeeld over het land en kunnen gemeenten desnoods gedwongen worden mensen op te vangen. Die wet wordt, na enige vertraging, waarschijnlijk nog dit jaar behandeld door de Tweede Kamer.
Nederland kijkt samen met andere Europese landen naar manieren om de instroom te beperken. Ook andere EU-landen zien het aantal mensen dat asiel aanvraagt stijgen, waardoor problemen ontstaan in het organiseren van de opvang. Afgelopen zomer werden de landen het eens over een gezamenlijke plan van aanpak. Daarover wordt onderhandeld met het Europees Parlement.