Een groeiend aantal partijen levert het partijprogramma niet meer in bij de rekenmeesters van het CPB. Dit keer gaat het onder meer om Nieuw Sociaal Contract (NSC), BBB, SP, Partij voor de Dieren, PVV en DENK.
"Laat de campagne een ideeënstrijd zijn in plaats van een technocratische discussie over rekenmodellen", zegt SP-Kamerlid en -campagneleider Jimmy Dijk. "Er valt namelijk heel veel af te dingen op die modellen van het CPB."
Als het gaat over investeringen bijvoorbeeld. Dijk: "Neem het onderwijs. Dat kost alleen maar geld bij het CPB en levert in de doorrekeningen op de lange termijn niets op."
Bij investeringen in de zorg is eenzelfde beeld te zien, zegt de SP'er. De partij wil het eigen risico afschaffen. Een maatregel die maar liefst 4,6 miljard euro kost. Ook hier levert zo'n maatregel niets op. Terwijl één op de vijf mensen de zorg mijdt vanwege de hoge kosten, blijkt uit recent onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland. Deze mensen krijgen vervolgens alleen maar meer klachten, zoals pijn en extra stress.
Volg dit onderwerp
Dat onderstreept precies wat de SP al jaren zegt over de afschaffing van het eigen risico. Het levert de maatschappij uiteindelijk alleen maar meer op als je het eigen risico afschaft, want er worden minder mensen ziek.
Ook over waar de SP het geld hiervoor vandaan wil halen, wordt getwist met het CPB. De partij wil de kosten deels betalen door de zorgverzekeraars volledig te nationaliseren.
"Wij pleiten al heel lang voor een Nationaal Zorgfonds", zegt Dijk. "Daarmee schrap je de kosten voor onnodige bureaucratie, reclames die zorgverzekeraars nu maken en room je de winsten af. Het CPB wil dat niet zo doorrekenen."
Dijk stipt aan dat CPB-ramingen over de koopkrachtontwikkeling en de economische groei maar zelden uitkomen. Ook die cijfers komen terug in de doorrekeningen. "Waarom zou je de economische groei op basis van verkiezingsprogramma's dan wél kunnen voorspellen?", vraagt de SP'er zich af.
D66: 'Voorkom belofte van gratis bier'
Aan de andere kant van de discussie staat D66. De partij vindt het van wezenlijk belang dat duidelijk is waar de politieke plannen van worden betaald. "Gratis geld bestaat niet", zegt D66-Kamerlid Steven van Weyenberg. Als financieel expert van de partij heeft hij contact met het CPB over de doorrekeningen.
"Kiezers zien wat de plannen zijn en hoe je die betaalt. Zo voorkom je de belofte van gratis bier", zegt Van Weyenberg. "Anders heb je alleen mooie beloftes en wordt de rekening ergens weggemoffeld. Nu moet je met de billen bloot. Hoe betaal je de rekening? Hoe hoog mag de staatsschuld oplopen?"
De D66'er snapt de kritiek ergens wel. De partij investeert in de eigen plannen traditiegetrouw veel geld in onderwijs. Bij de laatste verkiezingen was dat maar liefst 7,4 miljard euro extra. Daar 'kreeg' de partij niets voor terug in de modellen van het CPB.
"Natuurlijk zijn de doorrekeningen niet perfect", zegt Van Weyenberg. "Maar dat mag geen excuus zijn om geen doorrekening te laten maken. Het laat alsnog zien wat iets kost en hoe je dat betaalt."
Partijen worden volgens de D66'er met een doorrekening gedwongen idealen om te zetten in concrete plannen. Van Weyenberg: "Gratis bier verkopen kunnen we allemaal. Kiezers hebben recht op hoe je beloftes waarmaakt."
Van der Plas krijgt kritiek op 'slordige motie'
'Het voelt als een menukaart zonder prijs'
Het wel of niet door laten rekenen van je plannen is inmiddels ook een campagnethema.
Bij het RTL-debat zondagavond sprak VVD-leider Dilan Yesilgöz Omtzigt aan op het feit dat hij zijn verkiezingsprogramma niet laat doorrekenen. "U kent het belang van financiële onderbouwing bij plannen", zei ze tegen Omtzigt. "Het voelt als een menukaart zonder prijs."
Omtzigt heeft steeds gezegd dat hij door de late oprichting van zijn partij het niet meer redde om zijn plannen nog door te laten rekenen door het CPB. Maar ondanks de timing, heeft hij grote moeite met de wijze waarop het Planbureau met de economische modellen omgaat.
Omtzigt hekelt bijvoorbeeld het feit dat je werkloosheid in de CPB-modellen alleen kunt aanpakken als je allerlei belastingmaatregelen doorvoert. Dat heeft volgens hem niets te maken met goed economisch beleid. "Het gevolg is een onuitlegbaar belastingsysteem."
CPB erkent ook zelf: niet alles is door te rekenen
Bij het CPB heerst tot de presentatie van de doorrekeningen woensdag complete radiostilte. Er wordt dus ook niet gereageerd op de kritiek. Het Planbureau erkent overigens ook dat niet alles is door te rekenen of te voorspellen.
Dat is het geval met investeringen in innovatie bijvoorbeeld. Dat kan op de lange termijn economische winst opleveren, maar hoe meet je dat? Is er überhaupt sprake van winst? Al die mogelijke uitkomsten zijn "fundamenteel onzeker", schrijft het CPB in een recent gepubliceerd onderzoek.
Het is dan ook onmogelijk een betrouwbare inschatting te maken van welke invloed innovatie heeft op de toekomst van de economie, concludeert het Planbureau.
NUjij: Uitgelichte reacties