Het vertrouwen groeit bij GroenLinks-PvdA: ‘Het gaat om de macht, dat geeft energie’

Zaterdag was het Rotterdamse Ahoy nog net niet tot aan de nok gevuld, maar drukbezocht was het congres van PvdA-GroenLinks zeker. ‘Met het woord ‘historisch’ moet je voorzichtig zijn’, hield lijsttrekker Frans Timmermans de aanwezigen voor . ‘Maar als het op enig moment passend is, dan is het wel vandaag.’ De leider van de linkse partners gaf woorden aan een gevoel dat bij veel aanwezigen leeft. ‘Wij kunnen Nederland veranderen, wij gáán Nederland veranderen.’

Voor Frank van de Wolde was het het eerste congres waar zijn actiegroep RoodGroen – die strijdt voor een fusie van PvdA en GroenLinks – geen moties heeft hoeven indienen: met het eerste gezamenlijke verkiezingscongres is de linkse samenwerking een feit. ‘Hoe ik hier sta? Met trots natuurlijk.’

‘Nu gaat het om de macht’

Bij veel aanwezige oud-gedienden groeit het geloof dat een terugkeer naar het centrum van de macht mogelijk is. Ook bij oud-PvdA-leider Wouter Bos. ‘Dit is een heel bijzonder moment.’ Hij merkt dat verandering in de lucht hangt en ziet dat terug in de zaal, waar de twee achterbannen de hele middag de definitieve versie van het verkiezingsprogramma vaststellen. In lange rijen wisselen GroenLinksers en PvdA’ers elkaar af om te pleiten voor aanpassingen in het programma.

Soms met succes: een nipte meerderheid wil de afschaffing van het koningshuis in het verkiezingsprogramma. Ook moet de verhoging van het minimumloon niet stapsgewijs, maar direct naar 16 euro. ‘Er is een gevoel in de zaal dat het nu om de macht gaat. Je merkt dat dat de mensen inspireert en energie geeft’, aldus Bos.

Ook van Jeroen Dijsselbloem (PvdA-burgemeester Eindhoven) mogen de verkiezingen snel komen. ‘Misschien is het een cliché, maar deze verkiezingen ligt alles open: dat biedt enorme kansen voor deze verbinding.’ Dijsselbloem ziet op het congres de idealisten van GroenLinks en het pragmatisme van de PvdA samenkomen. ‘GroenLinks kijkt naar de toekomst, de PvdA naar het haalbare. Met Frans (Timmermans, red.) hebben we iemand die met idealisme over de toekomst kan praten, maar ervaren genoeg is om ook duidelijk te maken hoe je dat bereikt.’

'Sfeer van herkenning’

Bij de kritische volgers van de linkse samenwerking zijn de geluiden ook hoopvol. Oud-PvdA-leider Ad Melkert, die in de jaren zeventig nog lid was van de PPR die later opging in GroenLinks, spreekt van een ‘sfeer van herkenning’ op het congres. ‘Ik zie veel jongeren, een informele sfeer waarin alle leden kunnen inspreken en ruimte is voor open discussies.’ Zelf sprak Melkert geregeld zijn zorgen uit over verdere fusiestappen, maar PvdA-GroenLinks kan nu zeker op zijn stem rekenen. Maar, voegt hij daaraan toe, ‘de echte uitdaging komt bij de moeilijke vragen: hoe ver ga je om regeringsverantwoordelijkheid te nemen?’

Hans Spekman (voormalig partijvoorzitter PvdA) is als kritisch volger van de linkse samenwerking voorzichtig positief. Hij uitgesproken tevreden met de gezamenlijke Kamerlijst, het verkiezingsprogramma en de lijsttrekker. ‘Op de lijst staan ook Kamerleden die zich kritisch hebben uitgelaten over de linkse samenwerking, zoals Lisa Westerveld (GroenLinks, red.). Dat zie ik als een erkenning van de tegengeluiden.’ Ook is hij te spreken over het verkiezingsprogramma met de juiste toon over de wooncrisis en bestaanszekerheid. Met Esmah Lahlah (GroenLinks) heeft de beweging volgens Spekman een uitstekende nummer twee met geloofwaardigheid op deze thema’s op de lijst. ‘En het is natuurlijk fijn dat we in deze internationaal roerige tijden Frans Timmermans hebben.’

Hamas-aanval op Israël

Spekman verwijst naar de bloedige terroristische aanval van Hamas, maar ook de reactie van Israëlische zijde. Binnen de achterban van GroenLinks en PvdA ontstond enige reuring toen een aantal leden zich fel keerde tegen de statements van Frans Timmermans en Jesse Klaver die in de ogen van deze critici de massaslachting door Hamas te eenzijdig veroordeelden.

De partijbesturen leken de geest tijdig in de fles te krijgen met een motie die zowel de aanval van Hamas veroordeelde als de reactie van Israël dat de aanval op heel Gaza heeft geopend. Timmermans voegde daar nog aan toe dat het humanitair oorlogsrecht altijd leidend is en dat de Gazanen niet collectief gestraft mogen worden door bombardementen en gedwongen evacuaties. Met de steun van 96 procent van het congres voor deze lijn leek de kou uit de lucht.

Maar voor Kauthar Bouchallikht bleek het alsnog aanleiding zich terug te trekken uit de linkse samenwerking. De nummer 17 op de kandidatenlijst heeft ‘context’ gemist in hoe er over het conflict is gesproken. Context is geen ontkenning van de gruwelijkheden van Hamas, maar ook de erkenning waar deze vandaan komen: handelen van de Israelische regering, meent zij. Haar vertrek betekent ook de eerste forse kras op de linkse samenwerking.

Hoewel Bouchallikht aankondigde zich terug te trekken, is dat volgens de Kiesraad niet mogelijk. De lijsten kunnen niet meer gewijzigd worden.