Tabitha (25) baalt van rentestijging studieschuld: 'Wij móésten lenen'

Het zijn spannende tijden voor Tabitha, want als het goed is studeert ze volgende maand af. Na de bachelors bedrijfskunde en theologie aan de Radboud Universiteit en een master bedrijfskunde aan de VU, doet ze nu een master theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam.

18.000 euro rente 

Banen genoeg, dus ze maakt zich geen zorgen of ze straks wel werk kan vinden. Maar de rente die ze vanaf volgend jaar over haar studieschuld van 31.000 euro moet betalen, houdt haar wel bezig. De rente is op dit moment nog 0,46 procent, maar stijgt volgend jaar naar 2,56 procent. Dat geldt ook voor mbo'ers, die nu 1,78 procent rente betalen. 

"Ik heb de rekentool op de website van DUO ingevuld. Met die nieuwe rente van 2,56 procent en een looptijd van 35 jaar komt er bij het aflossen van mijn schuld bijna de helft aan rente bij", vertelt ze aan RTL Nieuws. Als ze alleen het wettelijk bepaalde maandbedrag zou aflossen, heeft ze haar studieschuld pas in 2061 afgelost en betaalt ze ruim 18.000 euro aan rente.

De rente voor de studieleningen stijgt omdat het voor de overheid zelf ook duurder wordt om geld te lenen, legt econoom Charan van Krevel van de Universiteit van Amsterdam uit. "De overheid mag de rente aanpassen naar eigen inzicht. Dat de rente nu verhoogd wordt, is begrijpelijk want de stijging is enorm. Als ze nu lenen op de kapitaalmarkt, betalen ze 3,2 procent."

Inflatie 

De overheid legt dus zelf een deel van die rentestijging bij, maar het grootste deel – ruim 2,5 procent – wordt doorberekend aan de student. En die gaan dat merken in hun portemonnee. "Het leven is voor hen al een stuk duurder geworden door de inflatie en nu stijgt hun studieschuld ook nog. Ruim 2,5 procent is niet niks", zegt Van Krevel.

Ook voor mensen die bezig zijn met aflossen zijn de gevolgen volgens de econoom groot. "Op een schuld van 10.000 euro komt er ineens 250 euro per jaar bij. Voor studenten met een schuld van 50.000 euro kan dat over een langere aflossingstermijn duizenden euro's verschil maken."

'Klap in ons gezicht'

Tabitha baalt van de rentestijging die haar en haar studiegenoten boven het hoofd hangt. "Wij móésten lenen. Toen ik ging studeren was de rente 0 procent, maar je gaat na je studie pas aflossen. Dat de rente nu ineens vijf keer zo hoog is, is een klap in ons gezicht", zegt ze.

De studente behoort tot de zogenaamde 'pechgeneratie' die tussen 2015 en 2022 studeerde en daarmee onder het leenstelsel viel.  Omdat zij geen recht hadden op een basisbeurs, bouwden velen van hen noodgedwongen een (hogere) schuld op. De duizend euro compensatie die zij ontvingen, zien ze als een druppel op een gloeiende plaat. 

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) blijkt dat de gemiddelde studieschuld ook in 2023 weer hoger was dan het jaar ervoor. Sinds de invoering van het leenstelsel nam die schuld toe met 4700 euro. In 2023 was de gemiddelde studieschuld 17.000 euro.

Ruim 1,6 miljoen Nederlanders heeft een studieschuld van in totaal 28,2 miljard euro. Ruim 330.000 mensen hebben een schuld van meer dan 30.000 euro en 1800 oud-studenten zelfs een studieschuld van meer dan een ton.

Wrang

Juist voor de 'pechgeneratie' is de rentestijging wrang, vindt ook Van Krevel. "Het leenstelsel werd geïntroduceerd met de mededeling dat het goedkoop was om te lenen, maar net nu ze beginnen met aflossen worden ze geconfronteerd met een hoge rente. Ze hadden al de pech dat ze geen basisbeurs hadden en omdat ze nu klaar zijn plukken ze ook niet de vruchten van de beloofde investeringen door het leenstelsel."

Tabitha had het geluk dat haar ouders haar eerste vier collegejaren betaalden, maar om rond te komen moest ook zij lenen. "Ik heb altijd bijbaantjes gehad, maar dat was niet genoeg om mijn studentenkamer en mijn boodschappen van te betalen." 

Geen huis kopen 

In haar omgeving ziet ze dat de verschillen tussen mensen die wel en niet hoeven te lenen voor hun studie, steeds groter worden. Ze vraagt zich af of ze straks wel een huis kan kopen. "Als je een paar honderd euro per maand moet aflossen, heeft dat invloed op je hypotheek. Mensen die geen studieschuld hebben, kunnen makkelijker een huis kopen. Zij hebben vaak ook ouders die ook bij de aankoop van een huis weer bijspringen. Zo worden de verschillen op de woningmarkt steeds groter."

Econoom Van Krevel verwacht dat de rentestijging ervoor zal zorgen dat studenten er eerder voor zullen kiezen om te werken naast hun studie. "Ze houden daardoor minder tijd over voor het studeren zelf en andere activiteiten."

Onderwijsminister Robbert Dijkgraaf kan zich 'goed voorstellen' dat studenten zich zorgen maken over de hogere lening. Hij zegt in een reactie dat DUO de rente die afgestudeerden moeten betalen op hun studielening aanpast op hun persoonlijke situatie. "Heb je bijvoorbeeld weinig inkomen, dan betaal je maandelijks ook weinig terug." Bovendien denkt de minister dat herinvoering van de basisbeurs en tijdelijke tegemoetkomingen voor de inflatie en energiekosten voor een deel van de studenten zorgen voor 'financiële rust'.

Stress 

De afschaffing van de basisbeurs, de krappe huizenmarkt en nu weer de rentestijging. Volgens Tabitha heeft het allemaal invloed op de mentale gezondheid van jongeren. "Er wordt vanuit de politiek gezegd dat ze mentale gezondheid belangrijk vinden, maar de druk op jongeren wordt juist door hun beleid alleen maar groter." Als de studente het voor het zeggen had, zou ze het huidige rentepercentage voor de 'pechgeneratie' laten staan. "Dat zou heel veel uitmaken."