(Bloomberg, 7 oktober 2023) – De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie heeft een steeds lastiger probleem in haar achtertuin: hoe het hoofd te bieden aan de nasleep van de oorlog in Rusland zonder verdere escalatie te veroorzaken.
Terwijl Oekraïne een recordoogst binnenhaalt, richt Rusland zijn pijlen op de exportroutes vanuit de havens rond Odesa. Dat dwingt graanschepen een nieuwe route te volgen langs de Roemeense kustlijn en brengt de dreiging van aanvallen steeds dichter bij de kusten van de NAVO.
De Roemeense radar detecteerde afgelopen weekend een inbreuk op het Roemeense grondgebied, de laatste in een reeks van dergelijke incidenten, terwijl het buurland Bulgarije brokstukken van drones op zijn grondgebied heeft gevonden.
Voor de kust zetten drijvende zeemijnen en GPS-jamming, die het risico van aanvaringen op zee met zich meebrengt, het 31 leden tellende bondgenootschap ertoe aan een standpunt in te nemen.
Voorlopig is het geneigd om de incidenten als ongelukjes te beschouwen. Toch wordt verwacht dat het onderwerp volgende week ter sprake zal komen tijdens een bijeenkomst van de ministers van Defensie in Brussel, volgens een NAVO-diplomaat die niet bij naam genoemd wil worden vanwege vertrouwelijke informatie.
Het hoofd van de Roemeense strijdkrachten, Daniel Petrescu, sloot zich aan bij de lezing van NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg van de gebeurtenissen toen hij vorige week waarschuwde voor de noodzaak om waakzaam te zijn voor “ongelukken”.
Artikel gaat verder na afbeelding.
“De Russische oorlog en aanvallen dicht bij de Roemeense grenzen zijn roekeloos en destabiliserend”, zei Stoltenberg tegen verslaggevers in Kiev, maar hij benadrukte dat de brokstukken van de drones niet het gevolg leken te zijn van opzettelijk richten.
Vorig jaar zorgde een raket die op Pools grondgebied insloeg en twee mensen doodde kortstondig voor onrust binnen de NAVO, waarvan de collectieve defensieafspraken inhouden dat lidstaten elkaar te hulp schieten als ze worden aangevallen. Onderzoekers ontdekten later dat het veroorzaakt was door een Oekraïense raket.
Volgens Iulia Joja, directeur van het Zwarte Zee-programma van de denktank Middle East Institute in Washington, kan het grote aantal gevallen wijzen op een minder onschuldige verklaring.
“Dit is helaas de Russische manier van escalatie”, zei ze over de incidenten, die op zijn minst een dozijn zijn. “Ze proberen onze grenzen af te tasten, onze zogenaamde rode lijnen, en als ze onze reactie zwak vinden, tasten ze verder af.”
Volgens een rapport van de Britse inlichtingendienst dat woensdag werd gepubliceerd, wil Rusland voorkomen dat vrachtschepen openlijk tot zinken worden gebracht. In plaats daarvan zal het Oekraïne valselijk de schuld geven van aanvallen op burgerschepen in de Zwarte Zee.
In de zomer verklaarde Rusland een deel van de Zwarte Zee binnen de exclusieve economische zone van Bulgarije meer dan twee maanden lang gevaarlijk voor de scheepvaart. Hierdoor werden de doorvoer van vracht, de gasexploratie en andere commerciële activiteiten belemmerd.
De incidenten nemen toe nu het Kremlin Kievs gebruik van alternatieve rivier-, spoor- en wegroutes voor het verschepen van zijn gewassen aanvalt nadat Moskou in juli uit de handelsovereenkomst over de Zwarte Zee stapte.
De huidige omweg is duurder en brengt de ladingen en alles wat erop gericht is binnen het bereik van de NAVO-buren van Oekraïne.
Ladingen worden meestal over land naar het Donau-bekken gebracht voordat ze op rivierboten worden geplaatst, die kleiner zijn dan de schepen die over zee varen. Hun omvang dwingt ze dichter bij de kust te blijven – nog afgezien van het feit dat boten die verder weg varen niet meer op een veilige doorgang kunnen rekenen.
Toch hebben minstens 10 vrachtschepen de reis door diepere wateren voltooid. Het is een riskante tocht: volgens het rapport van de Britse inlichtingendienst heeft Rusland sinds juli genoeg graan vernietigd om meer dan 1,3 miljoen mensen een jaar lang te voeden.
Volgens Sidharth Kaushal, onderzoeker op het gebied van zeemacht aan de denktank van het Royal United Services Institute, blijft het vooruitzicht dat Rusland terugkeert naar een overeenkomst met Oekraïne ver weg. Mede omdat het een sterke drijfveer heeft om de economie van Kiev uit te hollen en op lange termijn te verzwakken.
De feitelijke blokkade betekent dat de spanningen waarschijnlijk hoog zullen blijven, vooral nu Oekraïne tegenaanvallen uitvoert op Russische activa op de Krim.
NAVO-bondgenoten proberen meer informatie te achterhalen over de incidenten met de brokstukken van drones en waarschuwen Moskou voor de risico’s van escalatie, aldus een hoge Amerikaanse regeringsfunctionaris.
Naast andere provocaties beginnen de recente incidenten vragen op te roepen over de vraag of de middelen van het bondgenootschap in de Zwarte Zee voldoende zijn om spillover te voorkomen, laat staan een daadwerkelijke aanval.
Het bondgenootschap heeft Rusland traag geëvenaard bij het stellen van prioriteiten voor de verdediging rond de Zwarte Zee en heeft pas vorig jaar gevechtsgroepen opgericht in Roemenië en Bulgarije. D
eze vormen een aanvulling op de zogenaamde tripwire-eenheden die in 2014 in Polen en de Baltische staten zijn opgezet.
Zelfs nu de NAVO bezig is met een inhaalslag, heeft ze volgens een hoge Oost-Europese diplomaat te maken met een vijand die bijzonder assertief is in het Zwarte Zeegebied. Hierdoor hebben bondgenoten het gevoel dat hun opties om de spanningen niet op te voeren beperkt zijn.
In tegenstelling tot de Arctische gebieden en de Baltische staten, waar Rusland wordt omringd door NAVO-landen, zijn van de zes landen aan de Zwarte Zee alleen Roemenië, Bulgarije en Turkije lid van de alliantie.
Artikel gaat verder na afbeelding.
De VS heeft F-16’s aan Roemenië toegezegd om te helpen met de luchtpolitie, terwijl de bondgenoten kijken wat er nog meer gedaan kan worden met anti-dronetechnologie, zei de Amerikaanse functionaris.
Bulgarije is zijn eigen maritieme veiligheid aan het opvoeren en heeft vorige maand een aanbesteding uitgeschreven voor de aankoop van antischipraketten voor zijn kustwacht. Ondertussen heeft Roemenië zijn troepen in de Donaudelta aan de grens met Oekraïne uitgebreid, aldus een ambtenaar.
Hoewel Roemenië al meer dan 100 radars heeft geïnstalleerd, moet het zich aanpassen om Russische drones te detecteren die op zeer lage hoogte vliegen, zei de ambtenaar.
Wat betreft de Oekraïense aanvallen op Rusland, vertelde een Franse ambtenaar aan Bloomberg dat bondgenoten voorbereid moeten zijn op een grillige reactie van vijandige strijdkrachten in de regio, en beschreef deze aanvallen als een mug die non-stop bijt.
