Hoe ziet de toekomst eruit mocht Oekraïne dit eindeloze gevecht verliezen?
Het is moeilijk om dit soort vragen te beantwoorden zonder in speculatie te vervallen, maar laten we de Russische oorlogsdoelen als uitgangspunt nemen. Moskou wil dat grote delen van Oekraïne formeel tot Rusland gaan behoren. In wat er overblijft, moet een gedemilitariseerde (lees: ontwapende) vazalstaat komen, waar Rusland feitelijk de dienst uitmaakt.
Waarom blijft het Westen alleen maar wapens sturen en doet het totaal geen poging de partijen aan de onderhandelingstafel te krijgen?
Voor vredesonderhandelingen in deze oorlog zijn grofweg twee smaken beschikbaar.
A) Een van de strijdende partijen is zodanig verslagen op het slagveld, dat de andere de voorwaarden voor vrede kan doordrukken.
B) Beide strijdende partijen zijn bereid aan te schuiven en elkaar tegemoet te komen. In de regel betekent dit dat ze voor zichzelf hebben bepaald dat hun oorlogsdoelen niet (meer) kunnen worden bereikt op het slagveld, bijvoorbeeld omdat ze te veel verliezen lijden of omdat het front muurvast zit.
Oekraïne en Rusland zijn nog niet op een van die twee punten aanbeland. Kyiv wil alle gebieden die sinds 2014 zijn ingenomen door de Russen terug (inclusief de Krim) en harde veiligheidsgaranties voor de toekomst. Moskou wil alle geannexeerde gebieden behouden en zorgen dat Oekraïne een tandeloze bufferstaat wordt, die zich niet kan aansluiten bij de NAVO of de EU.
Er zijn al meerdere rondes van onderhandelingen geweest, maar die liepen op niets uit. Dat betekent overigens niet dat de diplomatie helemaal stilligt. Oekraïne probeert bijvoorbeeld internationale steun te krijgen voor een eigen vredesplan met tien punten. Het uitgangspunt daarbij is nog wel dat Rusland zodanig wordt verslagen, dat Kyiv kan dicteren hoe de vrede eruit komt te zien. Voor directe gesprekken met Rusland voelt Oekraïne nog niets, en dat geldt ook voor Moskou.
De westerse bondgenoten zijn momenteel van mening dat het aan Oekraïne is, als soeverein land en slachtoffer van de Russische agressie, om te bepalen wanneer en hoe er naar vrede kan worden gestreefd. Als ze zouden besluiten om de militaire steun aan Oekraïne te gebruiken om het land tot vredesgesprekken te dwingen, zouden de Oekraïners in een ongunstige onderhandelingspositie worden gebracht, in het voordeel van Rusland.
Volg dit onderwerp
Zal de (militaire) steun voor Oekraïne zichtbaar afbrokkelen wanneer de republikeinen in de VS weer aan de macht komen?
Dat is koffiedik kijken, maar Kyiv maakt zich er terecht zorgen over. Republikeinse politici in de VS roepen steeds vaker dat hun land inmiddels wel genoeg heeft geholpen, onder wie een aantal dat volgend jaar een gooi naar het presidentschap wil doen.
Uit recente opiniepeilingen blijkt dat ongeveer de helft van de Republikeinse kiezers die mening deelt. Ook onder kiezers die zichzelf niet beschouwen als Republikein of Democraat kalft de steun voor Oekraïne wat af, naar ongeveer twee derde. Onder Democratische kiezers is die grotendeels hetzelfde gebleven als vorig jaar: zo'n drie kwart wil meer hulp naar Oekraïne sturen.
Is de kans niet erg groot op een wereldoorlog? Nederland is niet eens zo erg ver weg van Rusland. Dit maakt mij bang.
Ik snap heel goed dat je daar nerveus van wordt! De kans op een echte wereldoorlog is gelukkig niet zo groot: daarvoor zouden aan beide kanten meer landen direct betrokken moeten raken bij de strijd. Denk bijvoorbeeld aan de NAVO-landen aan de zijde van Oekraïne, en China aan die van Rusland. Daar hebben de NAVO en China bijzonder weinig zin in.
Er is natuurlijk wel een risico op escalatie (uitbreiding van de oorlog), bijvoorbeeld als Rusland kernwapens zou inzetten. De drempel daarvoor is ook hoog. Zou Moskou westerse landen aanvallen met kernwapens, dan is dat effectief zelfmoord, want dan krijgt het die ook terug. Gaat het om een kleiner kernwapen, ingezet op het slagveld in Oekraïne, dan is de kans groot dat Rusland de steun van China verliest en de NAVO direct bij de strijd betrokken raakt.
Rusland slaagt er al niet in de Oekraïners te overmeesteren, dus in een conventionele oorlog (wat betekent: zonder kernwapens) met de NAVO zou Moskou het hoogstwaarschijnlijk afleggen. Dat weten ze daar ook. Mocht het toch zover komen, dan is de kans niet zo groot dat Rusland Nederland direct kan treffen.
Waarom wordt er steeds verteld hoeveel wapens, munitie en artillerie Oekraïne krijgt? Zelfs de levertijd wordt vermeld. De vijand krijgt op deze manier waardevolle informatie.
We horen lang niet alles over wat Oekraïne aan materieel en munitie krijgt van zijn bondgenoten. Daar komt bij dat 'Oekraïne heeft de middelen om door te vechten' ook een belangrijke boodschap aan Rusland kan zijn.
Oekraïne deelt beelden van 'onzichtbaarheidsmantel' voor militairen
Waarom vuurt men geen raket af naar de verblijfplaats van Poetin om hem om te brengen?
Dat is een stuk makkelijker gezegd dan gedaan. Poetin wordt uitstekend beveiligd en er wordt niet aan de grote klok gehangen waar hij 's avonds zijn bed in kruipt. Zo'n raket zou daarnaast een enorm bereik moeten hebben (Moskou ligt op zo'n 450 kilometer van de Oekraïense grens) en voorbij de (vrij effectieve) Russische luchtverdediging moeten komen.
Westerse landen bezitten wel raketten met een dergelijk bereik, maar willen niet dat Oekraïne hun wapens gebruikt om doelen in Rusland te bestoken, uit angst voor escalatie. De gedachte is: als de raketten Poetin persoonlijk om de oren vliegen, heeft hij weinig meer te verliezen.
Hoe zit het met de Russen zelf? Komt er al verandering in hun gedachte over de oorlog? Of blijft het volk achter Poetin staan?
Het blijft ingewikkeld om een goed beeld te krijgen van de publieke opinie in Rusland, dus ik heb helaas geen betrouwbare cijfers voor je. Wat wel duidelijk is: veel Russen geloven niet alles wat ze van het Kremlin horen, maar het idee dat Rusland al decennialang slachtoffer is van westerse pogingen het land kapot te maken en in Oekraïne eigenlijk tegen de NAVO vecht, is wijdverbreid.