Op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba vallen ongeveer 11.000 inwoners onder de armoedegrens. "Dat is veel, op een bevolking van ongeveer 30.000 inwoners", zegt Glenn Thodé, voorzitter van de Commissie sociaal minimum Caribisch Nederland. Zowel werkenden als niet-werkenden komen maandelijks flink wat geld tekort.
"Het grote verschil met de situatie hier is dat er op de BES-eilanden nog helemaal geen sociaal minimum is. De lonen en uitkeringen zijn daardoor al jaren structureel te laag", zegt Divosa in een reactie op het nieuws. Divosa is de Nederlandse vereniging van gemeentelijke managers op het terrein van participatie, werk en inkomen.
"Veel inwoners hebben meerdere banen omdat ze anders niet kunnen rondkomen. De sociale gevolgen zijn ingrijpend: kinderen zien hun ouders nauwelijks omdat die veel van huis zijn."
'Situatie is alleen maar slechter geworden'
Ook is er een groot gebrek aan sociale huurwoningen, waardoor velen moeten huren op de particuliere huurmarkt. Dat is niet normaal, vindt Thodé. Zeker niet in een rijk land als Nederland, waar deze eilanden al dertien jaar onderdeel van uitmaken. "De afgelopen jaren is die situatie alleen maar slechter geworden. Dat moet anders en kan anders".
Daarom moeten de minimuminkomens in het Caribisch deel van Nederland fors verhoogd worden, concludeert de Commissie. Ook moeten een aantal kosten worden verlaagd, zoals de kosten voor particuliere huurwoningen.
Er moeten ook meer sociale huurwoningen komen. Ook moeten er inkomensafhankelijke tegemoetkomingen worden ingevoerd, zoals kinderbijslag en energietoeslag.
Leven is duurder door importbelasting
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt dat het kabinet voor de zomer van 2024 maatregelen moet nemen om de ergste armoede aan te pakken. Niet alleen de inkomsten moeten omhoog, stelt de belangenclub van gemeenten, ook de kosten moeten omlaag. Eten, zorg, energie en drinkwater zijn grote kostenposten voor veel eilandbewoners.
"Alles wordt geïmporteerd op kleine eilanden als Saba", zegt gedeputeerde Bruce Zagers van Saba. "De kosten van eten en om te ondernemen zijn niet te vergelijken met die in Nederland." De kosten worden extra opgedreven door bijvoorbeeld importbelastingen.
Groot probleem voor eilanden, klein probleem voor overheid
Het kabinet heeft toegezegd volgend jaar 30 miljoen euro extra uit te trekken om de koopkracht te verbeteren van de inwoners van Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. Als dat geld gericht wordt ingezet waar het nodig is, kan dat de situatie op de eilanden goed helpen.
"Het moet niet ingewikkelder gemaakt worden dan het is", zegt Thodé. Er is in Caribisch Nederland nog geen complex stelsel van regelingen zoals we in het Europese deel van Nederland kennen, dus dat maakt eenvoudige oplossingen voor de huidige problemen mogelijk.
Volgens de commissie gaat het relatief gezien ook niet om een heel groot probleem voor de Nederlandse overheid. De bevolking van de drie eilanden heeft nog niet eens de omvang van een gemiddelde Nederlandse provinciestad. "Maar voor de mensen op de eilanden is het een heel groot probleem, dat snel moet worden opgelost", aldus de voorzitter.
Met Prinsjesdag heeft het kabinet aangekondigd 30 miljoen euro extra uit te geven in 2024 om armoede op de eilanden terug te dringen. Vanaf 2025 wordt dat 32 miljoen euro.
De onderzoekscommissie zegt dat de rekenmodellen ontbreken om na te gaan of dit genoeg is om haar aanbevelingen uit te voeren. Daar moet werk van worden gemaakt, vindt voorzitter Thodé. Maar tegelijkertijd moet het geen reden zijn om te wachten met maatregelen.
Caribische politici sceptisch over hulp uit Den Haag
Politici op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba betwijfelen ondertussen of er genoeg politieke wil is in Nederland om armoede op deze eilanden te bestrijden. "Eerst zien, dan geloven", is de eerste reactie van raadslid Clyde van Putten van de regeringspartij PLP van Sint-Eustatius.
Van Putten wijst erop dat de afgelopen dertien jaar in meerdere rapporten vergelijkbare bevindingen stonden. "Ondanks deze rapporten was er nooit de politieke bereidheid in Nederland om daadwerkelijk iets te doen aan de armoede in Caribisch Nederland. Ik ben er ook niet van overtuigd dat die bereidheid er nu wel is."
Clark Abraham, raadslid op Bonaire, staat er net zo in. "Op Bonaire leeft 40 procent van de bevolking al jaren onder de armoedegrens. Er ligt nu een derde rapport hierover en de vraag is: wanneer wordt er actie ondernomen?"
Gedeputeerde Bruce Zagers van Saba staat er positiever in. "Er is nu echt momentum om iets gedaan te krijgen en er is ook geld beschikbaar."
NUjij: Uitgelichte reacties