Het is weer erg druk in Ter Apel, waar vooral jonge asielzoekers zich willen aanmelden. Het lukt niet om hen daar allemaal onderdak te geven. Wie zijn zij? RTL Nieuws ontmoette hen in en rond het aanmeldcentrum. "Dit is het moment waarop mijn leven echt begint."
Het is een regenachtige donderdag. Om 22:50 uur komt een bus aan waar bestemming 'Ter Apel' op staat. De 15-jarige Raed Nour (zijn echte naam is bekend bij de redactie) stapt uit. Hij heeft een rugtas om en een regenjas aan. Hij doet zijn capuchon op en rent richting de partytent die bij de poort van het aanmeldcentrum staat. Hij blijft staan om even op adem te komen, kijkt in het donker naar het voetpad waar een andere jongen loopt en rent juichend op hem af. De twee jongens omhelzen elkaar. "We reisden samen vanuit Turkije en zijn elkaar kwijtgeraakt in Bosnië", zegt Nour.
De twee jongens lopen naar de cabine om zich aan te melden in Ter Apel. "Het is al te laat," zegt de handhavingsmedewerker die bij de poort staat. "Jullie moeten naar de ontvangstlocatie aan de overkant, morgen weer een dag."
Nour is een van de laatste minderjarige alleenreizende asielzoekers die donderdag in Ter Apel aankwamen. Op die dag arriveerden dertig tot veertig jongeren die tot deze groep asielzoekers behoren.
Spannende situatie
Een dag voor de aankomst van Nour sprak staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) van een extreem hoog aantal minderjarige alleenreizende asielzoekers die zich de laatste tijd in Ter Apel melden. Tegelijkertijd sloeg Unicef alarm naar aanleiding van signalen dat er niet voldoende bedden waren voor deze groep asielzoekers bij het aanmeldcentrum. Op diezelfde dag (woensdag) verbleven er al 330 minderjarige alleenreizende asielzoekers.
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) noemde de situatie op Ter Apel spannend, maar toch lukte het om afgelopen donderdag en vrijdag iedereen een slaapplek te geven.
Overal geweest
Het is zoeken naar noodoplossingen om ervoor te zorgen dat er zoals vorig jaar niet weer mensen buiten moeten slapen. Een sporthal daar, een hotel hier, Van der Burg is blij als een gemeente bereid is om wat mensen op te vangen.
Donderdagavond worden ruim twintig minderjarige alleenreizende asielzoekers naar andere locaties gebracht, zegt een woordvoerder van het COA. De 15-jarige Nour zit niet bij deze verplaatste groep, zegt hij de volgende ochtend tegen RTL Nieuws. Hij heeft de nacht doorgebracht in de opvang voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen in Ter Apel.
Dezelfde ochtend staan tientallen asielzoekers voor het gebouw van het COA te wachten op de bussen die hen naar verschillende azc's verspreid over het land zullen brengen.
De een gaat naar Zaandam, de andere naar Balk, vertellen ze in gesprekken met RTL Nieuws. Er is een gezin dat naar Zeewolde wordt verplaatst.
Sayed (43) staat met zijn vrouw en vier kinderen, allen onder 10 jaar oud, op een busje te wachten dat hen naar het azc in Drachten moet brengen. "Dit is de vierde keer dat we worden verplaatst", zegt hij. "We zijn overal geweest: in Assen, hier in Ter Apel op meerdere locaties en nu gaan we dus naar Drachten." Zijn gezin moest eerder een opvangplek met twee minderjarige asielzoekers delen, vertelt Sayed.
Goedkoper voor minderjarigen
"Oorlog of een gebrek aan toekomstperspectief zijn vaak redenen voor minderjarigen om het land van herkomst te verlaten", vertelt Işik Kulu-Glasgow, van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC). In een onderzoek van 2022 gaf de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) aan dat het grootste deel van deze groep migranten door hun ouders naar Europa wordt gestuurd. Dit komt door puur economische afwegingen die de ouders maken, zoals geen genoeg geld hebben om de reis te betalen voor een ander familielid, de reis is goedkoper voor minderjarigen en de vader moet vaak blijven werken om het gezin dat achterblijft te onderhouden.
Tentenkamp
De 15-jarige Nour woonde bijna zijn hele leven in een tentenkamp in Noord-Oost Syrië nadat hij zijn vader tijdens de oorlog had verloren. Daar kon hij niet naar school waardoor hij niet kan lezen en schrijven. "Ik ben alleen tot de tweede klas naar school geweest", zegt hij.
Hij heeft voor Nederland gekozen omdat hij graag naar school wil voor een betere toekomst. "Ik heb van een familielid gehoord dat Nederland goed zorgt voor jongeren en goede scholen heeft."
Voorportaallocatie
Niet alleen voor minderjarige alleenreizende asielzoekers wordt gevreesd voor een tekort aan opvangplekken. Voor andere asielzoekers ook. Dit heeft te maken met de grote drukte in Ter Apel. De zogenaamde 'wachtkamer' van Ter Apel in Assen waar asielzoekers zonder registratie voor enkele dagen verblijven, zit ook vol.
Dankzij enkele goedwillende gemeentes lukte het voor afgelopen weekend en de eerste dagen van de week om alle nieuwkomers een bed te geven. Gemeente Arnhem biedt een plek voor tweehonderd volwassen asielzoekers. Zij worden ondergebracht op schepen. "Dank aan de gemeenten die snel in actie zijn gekomen en nog steeds komen. Dat laatste is hard nodig, want we hebben de komende tijd nog veel extra plekken nodig", zegt het COA.
Dinsdag werden ook al 300 asielzoekers naar een gebouw van de overheid in Amsterdam-Zuidoost gebracht. Het is een voorportaallocatie waar asielzoekers die nog niet zijn geregistreerd, verblijven. De locatie is voor maximaal vier weken beschikbaar.
Lastminute oplossingen dus, maar hoelang is dat houdbaar? Waarschijnlijk niet zo lang als er geen landelijke oplossing komt voor de tekorten aan opvangplekken voor asielzoekers. Want de komende tijd is er volgens het COA nog veel meer opvangcapaciteit nodig.
Najaarspiek
De drukte in Ter Apel is te verklaren door de jaarlijkse najaarspiek. In mei meldden zich zo'n 800 asielzoekers per week in Nederland. De afgelopen weken waren dit er meer dan duizend per week. "Ieder jaar is de dagelijkse instroom van asielzoekers in september het hoogst, maar dit jaar is het aantal personen dat zich per dag meldt in Ter Apel bovengemiddeld hoog", schreef staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) afgelopen week in een dringende oproep aan gemeenten om opvangplekken voor asielzoekers beschikbaar te maken. Ook het toenemende aantal minderjarige alleenreizende asielzoekers speelt een rol in de druk op het aanmeldcentrum in Ter Apel. Deze groep asielzoekers heeft speciale begeleiding nodig.
Veilig aankomen in Nederland was alles waar Nour naar streefde. En nu hoopt hij dat hij snel een verblijfsvergunning in Nederland krijgt zodat hij herenigd kan worden met zijn familie. Voor nu wil hij de zware reis achter zich laten en even rusten. "Het moment van mijn aankomst hier is het moment waarop mijn leven echt begint. We hebben hiervoor niet geleefd."
