"Waar was het verantwoordelijkheidsbesef om op zo'n belangrijk thema als migratie het kabinet te laten vallen? Was het angst voor de kiezer of waren de liberalen verantwoordelijkheidsmoe?", zei Bontenbal.
Het kabinet viel begin juli doordat coalitiepartijen VVD, D66, ChristenUnie en CDA geen migratieakkoord konden sluiten. De VVD wilde namelijk voor de zomer een plan om de instroom van asielzoekers te beperken. Demissionair premier Mark Rutte had dat beloofd aan zijn achterban.
Ook gaf Bontenbal aan achter het plan van staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie) te staan om de opvang van asielzoekers eerlijker te verdelen over verschillende gemeenten.
"De grip op migratie is een van de grootste opgaven van deze tijd. Of we dat nu leuk vinden of niet. De druk op de zorg en het onderwijs neemt verder toe. Net als de spanning tussen mensen in kwetsbare wijken of kleine dorpen als Ter Apel en Budel. Niks doen is geen optie."
Bontenbal benadrukte verder dat het CDA niet deelneemt aan een coalitie met de PVV of Forum voor Democratie. "Onze democratische rechtsstaat is kwetsbaar. Wij moeten hem onderhouden, koesteren en beschermen. De gevolgen zijn niet te overzien als we ideeën die in strijd zijn met onze rechtsstaat, vrij spel geven."
Volg het CDA
'Boel gekanteld met eigen verhaal'
Voormalig CDA-leider Jan Peter Balkenende noemt de speech van Bontenbal indrukwekkend, glashelder en goed qua inhoud. De oud-premier ziet parallellen met de situatie van zo'n twintig jaar geleden. "In mijn begintijd was het ook crisis binnen het CDA", zegt hij tegen NU.nl. "Niemand gaf meer iets om onze partij. Toen hebben we de boel gekanteld door met een eigen authentiek verhaal te komen. En dat doet Henri nu ook."
Volgens Balkenende is het goed dat Bontenbal zich positioneert ten opzichte van de VVD. De CDA-voorman hekelde ook de maakbaarheidsgedachte van links. De overheid kan volgens hem niet de oplossing van alle problemen zijn. Dat zal een samenleving scheppen "die voortdurend teleurgesteld zal zijn".
Ook ziet Bontenbal niets in het sociaal contract waar Pieter Omtzigt zich hard voor maakt. "Het leven is geen sociaal contract. Een contract kun je ontbinden, een samenleving nooit."
Optimisme over campagne ondanks beroerde peilingen
Het CDA staat er beroerd voor in de peilingen. Dat leidde onder meer tot onrust binnen de Limburgse afdeling van de partij, waar grote ontevredenheid heerste over de koers van het CDA.
De crisis is inmiddels bezworen. CDA Limburg laat weten vol achter Bontenbal te staan. "Jij bent onze leider en we staan vol achter je", zegt gedeputeerde Michael Theuns.
Bontenbal is optimistisch over de campagne. "We gaan dit land verrassen met een nieuwe generatie. De kiezer is op zoek naar antwoorden, wil duidelijkheid en is klaar met de hijgerige politiek."
NUjij: Uitgelichte reacties